Genosida

Genosida iku tindakan pambantaian gedhèn-gedhènan kanthi sistematis marang sawijining bebrayan utawa golongan kanthi maksud numpes (agawé tumpes) bangsa mau. Tembung iki pisanan digunakaké déning siji ahli ukum Polen, Raphael Lemkin, ing taun 1944 sajeroning bukuné Axis Rule in Occupied Europe sing dibabar ing Amérikah Sarékat. Tembung iki dijupuk saka basa Yunani γένος genos ('ras', 'bangsa' utawa 'rakyat') lan basa Latin caedere (rajapati).

Genosida iku salah siji saka papat Pelanggaran HAM abot sing ana sajeroning yurisdiksi International Criminal Court. Pelanggaran HAM abot liyané ya iku Kejahatan marang kamanungsan, Kejahatan perang, lan kejahatan Agresi.

Miturut Statuta Roma lan Undhang-Undhang no. 26 taun 2000 bab Pengadilan HAM, genosida iku Lelaku sing diayahi kanthi angkah kanggo ngajuraké utawa numpes kabèh utawa sapérangan golongan bangsa, ras, golongan ètnis, golongan agama kanthi cara matèni anggota golongan; ngakibataké siksa fisik utawa mental sing abot marang anggota golongan; nyiptakaké kondhisi kauripan golongan sing agawé kamusnahan kanthi fisik sapérangan utawa sakabèhané; nglakoni tindakan nyegah kalairan sajeroning golongan; mindahaké kanthi peksa bocah-bocah saka sawijining golongan menyang golongan liya.

Ana uga istilah genosida budaya sing tegesé pembunuhan peradaban kanthi nglarang penggunaan basa saka sawijining golongan utawa suku, ngowahi utawa ngajuraké sajarahé utawa ngajuraké simbul-simbul peradabané.

Conto genosida

• Pembantaian bangsa Kanaan déning bangsa Yahudi ing milenium pisanan sadurungé Masèhi.
• Pembantaian bangsa Helvetia déning Julius Caesar ing abad kaping-1 SM.
• Pembantaian bebrayan Keltik déning bangsa Anglo-Saxon ing Karajan Manunggal lan Irlandia wiwit abad kaping-7.
• Pembantaian bangsa-bangsa Indian ing bawana Amérika déning para penjajah Éropah wiwit taun 1492
• Pembantaian bangsa Aborijin Australia déning Karajan Manunggal wiwit taun 1788
• Pembantaian Bangsa Armenia déning sawatara golongan Turki ing pungkasan Perang Donya I
• Pembantaian wong Yahudi, wong Gipsi (Sinti lan Roma) lan suku bangsa Slavia déning kaum Nazi Jerman sajeroning Perang Donya II.
• Pembantaian bebrayan Jerman ing Éropah Wétan ing pungkasan Perang Donya II déning suku-bebrayan Ceko, Polen lan Uni Soviet ing sisih wétan garis tapel wates Oder-Neisse.
• Pembantaian punjul rong yuta jiwa rakyat déning rezim Khmer Merah ing pungkasan taun 1970-an.
• Pembantaian bangsa Kurdi déning rezim Saddam Hussein Irak ing taun 1980-an.
• Efraín Rios Montt, diktator Guatemala wiwit 1982 nganti 1983 wis matèni 75.000 Indian Maya.
• Pembantaian suku Hutu lan Tutsi ing Rwanda taun 1994 déning mligi kaum Hutu.
• Pembantaian bebrayan Bosnia lan Kroasia ing Yugoslavia déning Serbia antara 1991 - 1996. Salah sijiné ya iku Pembantaian Srebrenica, kasus pisanan ing Éropah sing dinyatakaké genosida déning kaputusan ukum.
• Pembantaian kaum kulit ireng ing Darfur déning milisi Janjaweed ing Sudan taun2004.