Franciscus Georgius Josephus van Lith
Franciscus Georgius Josephus Van Lith utawi asring dipunsingkat minangka Frans van Lith (lair 17 Mèi 1863 – pati 9 Januari 1926 ing umur 62 taun) inggih punika satunggiling imam Yesuit asal Oirschot, Walanda ingkang nyèlèhaken dhasar karya Katulik ing Jawi, khususipun Jawi Tengah. Panjenenganipun mbaptis tiyang-tiyang Jawi sepindhahipun ing Sendangsono, madegaken sekolah guru ing Muntilan, ngupadosaken status pendhidhikan tiyang pribumi salebetipun mangsa pandhudhukan kolonial Walandi.
| Franciscus Georgius Josephus van Lith | |
|---|---|
 Frans van Lith | |
| Lair | Franciscus Georgius Josephus van Lith 17 Mèi 1863 |
| Pati | Januari 9, 1926 (umur 62) Semarang |
Naminipun dipuntepangi amargi saged nyelarasaken ajaran agami Katulik Roma kaliyan tradhisi Jawi saéngga saged dipuntampi déning masarakat Jawi. Sapuniki ing Jawi Tengah lan Jawi Wétan, agami Katulik wujud satunggiling agami ingkang gadhah prabawa ing antawisipun tiyang Jawi lan Tionghoa-Indonésia.
Paus Yohanes Paulus II, nalika pidhato ing Yogyakarta tanggal 10 Oktober 1989, medharaken bilih dinten puniku panjenenganipun wonten ing jantung pulo Jawi kanggé kanthi mirunggan ngenang tiyang-tiyang ingkang sampun nyèlèhaken dhasar kanggé umat-Ipun, inggih punika Romo Van Lith SJ lan kalih muridipun, Mgr Soegijapranata lan IJ Kasimo.
Van Lith dumugi kanggé sepindhahipun ing Semarang taun 1896 salajengipun sinau budaya lan adat Jawi. Rampung pambekalan, panjenenganipun dipunpapanaken ing Muntilan wiwit taun 1897. Panjenenganipun netep ing désa Semampir ing pinggir kali Lamat.
Nalika tanggal 14 Dhésèmber 1904 Van Lith mbaptis 171 tiyang désa saking tlatah Kalibawang ing Sendangsono, Kulon Praga. Prastawa puniki dipuntingali minangka miyosipun Gréja ing antawisipun tiyang Jawi ing pundi 171 tiyang dados pribumi sepindhah ingkang dados Katulik. Papan pambaptisan puniki ingkang sapuniki dados papan ziarah Sendangsono.
Pendhidhikan kanggé pribumi besut
Ing désa alit Semampir panjenenganipun madegaken satunggiling sekolah désa lan satunggiling yasan gréja. Ing wekdal puniku panjenenganipun miwiti komplèks pasekolahan Katulik ing Muntilan, wiwit saking Normaalschool nalika taun 1900, sekolah guru mawi basa Walandi utawi Kweekschool taun 1904 lan salajengipun pendhidhikan guru-guru kepala nalika taun 1906. Sekolah guru kanggé kang ndunungi pribumi Jawi puniki saged dipunlebeti déning bocah Jawi saking pundi kémawon, saking agami punapa kémawon. Awalipun gadhah murid 107 tiyang, 32 ing antawisipun sanès Katulik.
Nalika taun 1911 dipunbikak kanthi resmi seminari (sekolah calon pastor) sepindhah ing Indonésia amargi sapérangan ing antawisipun lulusanipun kepéngin dados pastor. Setunggal ing antawisipun inggih punika Mgr A Soegijapranata SJ (1896-1963), ingkang salajengipun dados Biskop Kabiskopan Agung Semarang, biskop sepindhah pribumi.
Gréja alit lan sekolah désa Semampir salajengipun ngrembaka dados satunggiling komplèks gedhong-gedhong ingkang nalika taun 1911 dipunparingi nama Kolese Franciscus Xaverius. Taun 1948, komplèks sekolah puniki dipunobong.
Lumantar pendhidhikan sekolah ing Muntilan ngasilaken tokoh pulitik Katulik kados déné Kasimo, Frans Séda, lan sapérangan tokoh sanès. Ing tembé wingking sekolah puniki dipuntepangi minangka SMA Pangudi Luhur Van Lith Muntilan Magelang.
Ing Klaten Van Lith ngupados madegaken HIS. Awalipun pangajengan idin pamadegan sekolah HIS ing Klaten dipuntulak déning Asistèn Résidhèn kanthi alasan ing Klaten sampun madeg HIS Protèstan. Amargi panulakan puniku mila Pastur Van Lith ngajengaken panyuwunan langsung dhumateng résidhèn Surakarta. Panyuwunipun dipunkabulaken, saéngga nalika taun 1920 HIS Kanisius Klaten dipunadegaken lan kagiyatan pasinaonan dipunleksanakaken ing griya kang ndunungi.
Van Lith merjuwangaken pendhidhikan kanggé para pribumi. Panjenenganipun ngupadosaken pangintunan mahasiswa-mahasiswa pribumi dhumateng pawiyatan luhur ing Walandi lan nganjuraken Yesuit supados madegaken kolese-kolese kanggé pendhidhikan setara AMS.
Pulitik besut
Panjenenganipun dados anggota Dhéwan Pendhidhikan/Onderwijsraad taun 1918. Taun puniku ugi panjenenganipun dipunangkat dados anggota minangka anggota Komisi Paninjowan Kanagaran Hindhia Walandi/Commissie tot Herziening van de Grondslagen der Staatsinrichting van Nederlandsch-Indië. Komisi kasebat dipunbentuk kanggé ngréalisasikaken kekajengan pamaréntah Walandi nata katatanagaran ing Hindhia Walandi, ingkang nglibataken tiyang Walandi ugi tiyang pribumi. Salebetipun komisi puniki panjenenganipun nuntut posisi pawakilan tiyang pribumi salebetipun Volksraad.
Panjenenganipun ugi dipunusulaken minangka anggota Volksraad (Dhéwan Rakyat) Parté Sarékat Islam, pimpinan rèncang caketipun Van Lith, K.H. Agus Salim. Panci panjenenganipun boten naté dados anggota Dhéwan Rakyat. Nanging, amargi kagiyatanipun ing babagan pendhidhikan dipuntunjuk minangka anggota Dhéwan Pendhidhikan Hindhia Walandi lan anggota Komisi Paninjowan Malih Katatanagaran Hindhia Walandi.
Ing kalih lembaga puniku Pastur Van Lith merjuwangaken kapentingan pribumi lan puniki boten dipunremeni déning Walandi. Van Lith lajeng kundur dhumateng Walandi nalika taun 1920 kanggé mulihaken kaséhatan. Mila, nalika badhé kundur malih dhumateng Indonésia sasampunipun tetamba, panjenenganipun dipunalang-alangi déning pamaréntah Walandi.
Kundur malih dhumateng Indonésia besut
Taun 1924 panjenengaipun kundur malih lan salajengipun netep ing Semarang lan madegaken sekolah HIS lan Standaardschool sambi mucal para novisiat Yesuit. Van Lith tilar donya nalika tanggal 17 Mèi 1926 ing Semarang lan dipunsarèkaken ing pasaréan Yesuit ing Muntilan.