Krumpyung
Krumpyung inggih punika salah satunggalipun kagunan tradhisional ingkang sampun kacatet dados Warisan Budaya Takbenda déning Kementerian Pendidikan lan Kebudayaan Républik Indhonésia kawit taun 2017.[1] Krumpyung Kulon Praga punika mèmper kaihan gamelan nanging manawi gamelan kadamel saking perunggu, krumpyung kadamel saking déling.[2][3]
Sujarah
besutKrumpyung kawitan dipun damel déning Sumitra, warga Dhusun Tegiri. Saking rengèk-rengèk laré umur 9 taun sing nyuwun bapakipun damelaken piranti musik gamelan.[4] Ing taun 1973, Sumitra miwiti ndamel piranti musik krumpyung kanggé putranipun ingkang nomer setunggal inggih punika Witra Purbadi. Mirsani kasedhiyan bahan baku, Sumitra migunakaken deling kanggé damel piranti gamelan. Nami krampyung punika kapendhet saka swanten "kemrumpyung" ingkang dipun ungelaken déning piranti musik kasebat. Krumpyung nggadhahi laras pélog lan sléndro kados gamelan ingkang saking logam. Keunikan alat musik krumpyung puniki inggih punika ungel ingkang dipun asilaken. Bahan dhasar saking deling ndadosaken piranti puniki nggadhahi ungek ingkang bènten sanget kalihan gamelan limrahipun. Dame krumpyung mbetahaken deling tinamtu. Ancasipun, supados saged ngasilaken ungel ingkang saé.[5]
Jinis Deling
besutLimrahipun jinis deling ingkang dipun ginakaken kanggé damel krumpyung inggih punika deling cemeng, deling wulung, utawi deling apus. Kajawi puniku, deling ingkang dipun ginakaken kedah paling boten umur 3 taun. Rikala negor deling ingkang badhé dipun ginakaken naming saged dipun tindakaken ing wulan-wulan tinamtu, inggih punika Mèi, Juni lan Juli. Sasampunipun deling pikantuk, betah kalih taun kanggé mépé supados deling kasebat nggadhahi kwalitas saé kanggé dipun ginakaken minangka piranti musik. Yèn deling taksih kiyat lan dèrèng ngalami gapuk, mila sampun cumawis kanggé piranti musik Krumpyung. Sasampunipun, prosès ndamel Krumpyung betah kalih wulan. Panjangipun wilah deling ingkang dipun ginakaken kedah trep supados saged ngasilaken cathetan ingkang leres. Sejatosipun, komposisi piranti musik Krumpyung boten bènten kalih gamelan. Ricikan piranti musik Krumpyung kadosta bonang barung, bonang panerus, gong pukulan, kempul, gong sebul, gambang, saron, demung, kenong, angklung, suling lan kendhang.[6]
Pagelaran
besutKagunan Krumpyung puniki ngrembaka ing Kabupaten Kulon Praga. Wonten ing pagelaranipun punika nyariyosaken Radèn Panji Asmarabangun ingkang ngawontenaken gladhèn perang kanggé mapag perang ngadhepi mengsah saking Bantar Angin ingkang dipun pandhégani déning Patih Singa Lodra lan Banthèng Wulung. Ing sisihipun Kraton Jenggala dipun pandhégani Panji Asmarabangun lajeng Bancak lan Doyok (Bejer lan Penthul). Kalihipun sami lawan, wekasanipun perang, karatonn Bantar Angin kawon lan pasrah. Déning Panji Asmarabangun tiyang kalih dipun paringi jejibahan njagi gapura karaton Jenggala. Piguna seni ing bebrayan saged dipun ginakaken minangka klangenan, upacara, wara-wara, lan sanèsipun. Papan kanggé pagelaran Krumpyung saged wonten ing gedhong, plataran, sabin utawi margi. Cacahipun panyengkuyung kalebet pimpinan, sutradhara, pangurus panggung, sutradara beksa/musik, paraga, pambeksa, musisi, pasindhèn, lan sanèsipun ingkang gunggungipun watawis 30 tiyang. Sasampunipun éwah pigunanipun minangka sarana upacara, kagunan Krumpyung sampun ngrembaka lan nilaraken wewengkon sakawit. Sapuniki pangrembakanipun kagunan Krumpyung saged dipun pirsani ing njawi bebrayan waunipun, ing Sentolo, Wates lan sawetawis laladan ing Kulon Praga sisih Lèr.[7] Ing babagan kwalitas, wontenipun Krumpyung taksih ngugemi pola tradhisional. Nanging, kupiya kanggé mekaraken ugi dipun tindakaken, supados kagunan kasebat boten katingal mandheg.[8] Krumpyung saged kanggé ngiringi Jathilan, Krumpyung dados tunggulipun, wonten sawetawis piranti tambahan ingkang mlebet kanggé neguhaken jejeran. Piranti tambahan inggih punika bendhé lan kecer.[9] Kalih piranti punika wonten ing sanjawining piranti Krumpyung ingkang kadamel saking deling. Ketambahan piranti kalih wau boten kénging pangaribawa pola tabuhan.[10]
Rujukan
besut- ↑ Rasyid, Shani (2021-07-09). "Nepangi Krumpyung Piranti Musik Tradhisional Kulon Praga ingkang Unik". Merdeka.com. Dibukak ing 2023-03-05.
- ↑ Sabandar, Switzy (2022-03-12). "Mèmper Gamelan Piranti Musik Krumpyung Kas Kulon Praga Kadamel saking Deling (saking basa Indhonésia)". Dibukak ing 2023-03-05.
- ↑ Musik Krumpyung Sambut Tamu Istana di Hari Kemerdekaan ke-72 RI (detik.com)
- ↑ Anas, Azwar (2013-11-09). "Nepangakel Malih Kagunan Krumpyung (saking basa Indhonésia)". Jogjakartanews. Dibukak ing 2023-03-05.
- ↑ Fernanda, Tezar Surya (2018-12-15). "Krumpyung Kagunan Tradhisional saking Kulon Praga (saking basa Indhonésia)". Civitas Akademika UNS. Diarsip saka sing asli ing 2023-03-05. Dibukak ing 2023-03-05.
- ↑ Tifani (2022-03-25). "Mèmpèr Gamelan Piranti Musik Krumpyung Kas Kulon Praga Kadamel saking Deling (saking basa Indhonésia)". Liputan 6. Dibukak ing 2023-03-05.
- ↑ Muslim, M. Zukhronee (2022-08-20). "Musik Krumpyung Pungkasi Acara Yogyakarta Gamelan Festival ing Dinten Sapisan (saking basa Indhonésia)". Koran Bernas. Dibukak ing 2023-03-05.
- ↑ Sutarmi (2016-10-10). "Kulon Praga Biwarakaken Incling Krumpyung wonten ing Bali (saking basa Indhonésia)". Antara. Dibukak ing 2023-03-05.
- ↑ Agus, Dwi (2016-03-19). "Lestantunaken Krumpyung Ngepolaken Potensi (saking basa Indhonésia)". Radar Jogja Jawa Pos. Dibukak ing 2023-03-05.
- ↑ WBTB, Admin (2017-01-01). "Warisan Budaya Krumpyung". Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan. Dibukak ing 2023-03-05.
Pranala jawi
besut- Warisan Budaya Dudu Barang Indonésia Archived 2023-09-07 at the Wayback Machine.