Aksara Nusantara

Artikel iki macak aksara Jawa. Menawa pangluru sampéyan durung njurung karakter iku, sampéyan mokal ndeleng sawenèh tulisan sing nganggo aksara Jawa ing kaca iki.
Kanggo ndandani, wacana Pitulung:Aksara Jawa.

Aksara Nusantara iku menéka warna aksara/tulisan sing naté digunakaké ing Nusantara sadurungé dikenal aksara arab lan aksara latin. Seka runutan sing bisa digayuh, para leluhur bangsa Indonesia migunakaké aksara-aksara iku digunakaké nganti abad angka 4, kanthi ngrujuk marang tinggalan prasasti-prasastri lan naskah karajan sing wis liwat.

Bebuka

Aksara-aksara Nusantara minangka turunan saka Aksara Pallawa sing ngrembaka ing India sisih kidul. Aksara Pallawa dhéwé minangka turunan saka Aksara Brahmi. Aksara Brahmi iki cikal bakalé kabèh aksara ing wewengkon Asia Kidul lan Asia Tenggara.

Bukti tuwa dhéwé ngenani anané Aksara Nusantara iku wujud pitung yupa (saka watu kanggo nyencang tali sapi) sing ana tulisan prasasti ngenani upacara ‘’waprakeswara’’ sing diadani déning Mulawarmman, Raja Kutai ing wewengkon (saiki) Kalimantan Wétan. Tulisan ing yupa iku migunakaké Aksara Pallawa kanthi basa Sansekerta. Adhedasar pratijo marang wujud aksarané, para ahli purbakala nyipati yèn yupa iku digawé abad kaping 4.

Aksara-aksara Nusantara iku dhéwé wis nyedhaki ilang lan ora naté kanggo urip padinan. Sawetara pamarintah laladan nyoba nglestarèkaké tinggalan kabudayan iku.

Aksara Nusantara Asli

Jaman Klasik:

Jaman Pertengahan:

Jaman Kolonial:

Aksara Batak (Surat Batak)
Aksara Rencong (Aksara Kerinci)
Aksara Lampung (Had Lappung)
Aksara Jawa (Aksara Jawa Baru / Hanacaraka)
Aksara Bali
Aksara Lontara (Aksara Bugis-Makassar)
Aksara Baybayin
Aksara Buhid
Aksara Hanuno’o
Aksara Tagbanwa

Zaman Modern:

Aksara Sundha Baku

Owah-owahan Aksara Pallawa dadi Aksara Nusantara

Owah-owahan aksara Pallawa (kolom paling kiwa) dadi sawetara aksara Nusantara. Kolom ke-wolu iku aksara Jawa modhèren (hanacaraka), kolom ke-sanga iku aksara Bali modhèren, lan kolom paling tengen iku aksara Bugis (lontara).

Variasi

Manut ilining jaman, budaya, lan basa masarakat, aksara pancèn jamak ngalami owah-owahan wujud, jumlah, lan unèn-unèné. Owah-owah mau tetep ora ngowahi yèn terus dadi aksara anyar. Upamané, aksara arab sing nulis Basa Arab mung béda sithik karo aksara arab sing kanggo nulis basa Melayu. Mula saka iku, dadiné akèh variasiné.

Ana sawatara variasi Aksara Nusantara, antarané:

Variasi Aksara Kawi (Aksara Jawa Kuna)
- Aksara Kayuwangi: Aksara iki minangka Aksara Kawi sing ditulis kanthi rupa bunder miring. Disebut Aksara Kayuwangi amarga variasi iki akèh ditemoni ing prasasti saka sadurungé lan nganti jaman pamaréntahan Rakai Kayuwangi, Raja Mataram (855 – 885). Sawetara ahli epigrafi, variasi iki dianggep variasi aksara Kawi paling éndah.
- Aksara Kuadrat: Aksara iki minangka Aksara Kawi sing ditulis rupa aksara sing kothak. Mula saka iku aksara iku dijenengi kuadrat. Variasi iki akèh ditemoni ing ing prasasti jaman Karajan Kadhiri lan Karajan Singasari.
- Aksara Majapahit: Aksara iki minangka Aksara Kawi sing saben aksarané ditulis kanthi akèh kembangan saéngga ana kalané dadi angèl diwaca. Aksara iki akèh tinemon ing jaman Karajan Majapahit.
Variasi Aksara Batak
- Aksara Toba: Variasi iki minangka Aksara Batak kanggo nulis basa Toba.
- Aksara Karo: Variasi iki minangka Aksara Batak kanggo nulis basa Karo.
- Aksara Dairi: Variasi iki minangka Aksara Batak kanggo nulis basa Dairi.
- Aksara Simalungun: Variasi iki minangka Aksara Batak kanggo nulis basa Simalungun.
- Aksara Mandailing: Variasi iki minangka Aksara Batak kanggo nulis basa Mandailing.
Variasi Aksara Lampung/Ulu
- Aksara Ulu kanggo nulis basa pocapan Pasemah
- Aksara Ulu kanggo nulis basa pocapan Serawai
- Aksara Ulu kanggo nulis basa pocapan Lembak
- Aksara Ulu kanggo nulis basa pocapan Rejang
Variasi Aksara Jawa
- Aksara Jawa kanggo nulis basa Jawa Anyar.
- Aksara Jawa kanggo nulis basa Jawa Kuna.
- Aksara Jawa kanggo nulis basa Jawa pocapan Banten.
- Aksara Jawa kanggo nulis basa Jawa pocapan Cirebon.
- Aksara Jawa kanggo nulis basa Sunda / Aksara Sunda Cacarakan.
Variasi Aksara Bali
- Aksara Bali kanggo nulis basa Bali Anyar.
- Aksara Bali kanggo nulis basa Bali Kuna.
- Aksara Bali kanggo nulis basa Sasak.
Variasi Aksara Lontara
- Aksara Bugis: Variasi iki wujud Aksara Lontara kanggo nulis basa Bugis.
- Aksara Makassar: Variasi iki wujud Aksara Lontara kanggo nulis basa Makassar.