Basa Jawa Mataraman
Artikel iki prelu dirapèkaké supaya jumbuh karo wewaton artikel WikipédiaPanjenengan bisa mbiyantu ngrapèkaké artikel iki kanthi mérang dadi paragraf-paragraf utawa wikifikasi. Sawisé dirapèkaké, tandha iki kena dibusak. |
Basa Jawa Mataraman utawa basa Mataraman Jaba yaiku carabasa Jawa sing digunakaké ing tilas Karésidhènan Madiyun lan Kadhiri, ing Kutha lan Kabupatèn Madiyun, Ngawi, Magetan, Panaraga, Pacitan, Nganjuk, Kutha lan Kabupatèn Kadhiri, Trenggalèk, Tulungagung, Kutha lan Kabupatèn Blitar, lan sabagéyan Jombang—kabèh ing wilayah Propinsi Jawa Wétan, sing bisa diarani "Mataraman".[1] Sing paling katon saka carabasa Jawa iki yaiku nggunakaké basa sing isih katon alus sanadyan ora saalus kaya babrayan Mataraman Jero ing Ngayogyakarta lan Surakarta.[2]
| Basa Jawa Mataraman | ||
|---|---|---|
| ꦧꦱꦗꦮꦩꦠꦫꦩ꧀ꦩꦤ꧀ | ||
| Dituturaké ing | Madhiun, Ngawi, Magetan, Nganjuk, Kadhiri, Panaraga, Pacitan, Trenggalèk, Tulungagung, Blitar | |
| Wilayah |  Jawa Wétan, Indonésia
| |
| Gunggung panutur | 9,4 yuta | |
| Rumpun basa | Cithakan:Infobox Language/genetic2
| |
| Sistem tulisan | * Aksara Latin | |
| Kodhe basa | ||
| ISO 639-1 | None | |
| ISO 639-2 | –
| |
| ISO 639-3 | – | |
|
| ||
Ciri utama carabasa Mataraman yaiku ana bédané playu laras (Ind: intonasi) karo playu laras Basa Jawa baku sing asring mènèhi pamênêt ing wanda kapisan, kaya ta "Byuh-byuh, uayuné cah iki."[3]
Pameranging laladan kabudayan
besutTêmbung "Mataraman" nuduhaké laladan budaya ing Jawa Wetan sing kalebu tilas Karésidhènan Madiyun lan Kadhiri amarga wilayah kasebut sadurungé dikuwasani déning Kasultanan Mataram. Wilayah kasebut kapérang dadi loro, yaiku Mataraman Kulon (kalebu Pacitan, Ngawi, Magetan, lan Panaraga) lan Mataraman Wétan (kalebu Nganjuk, Trenggalèk, Tulungagung, Kadhiri, Blitar, lan Madiyun). Pakênthêling budaya parisaba (Ind: konsentrasi budaya sosial) Mataraman luwih gampang ditemokaké ing Mataraman Kulon tinimbang Mataraman Wétan.[4]
Swarawidya
besutBasa Jawa Mataraman—utamané ing bageyan carabasa (Ind: subdialek) Mataraman Wétan—duwé swara sing béda yèn dibandhingaké karo bageyan carabasa Mataraman Kulon lan carabasa Surakarta, amarga tembung "putih" asring diucapaké [putíh] saliyané uga ana "mulih" [molíh]. Iki dibedhèk amarga dhèwèké uga duwé pangaribawa (Ind: pengaruh) sathithik saka carabasa Jawa Surabaya/Malang.[5]
Tetembungan
besut| Dhialèk Mataraman | Dhialèk / basa standar liyané | Basa Indonésia |
|---|---|---|
| awit/wiwit | mulai | |
| bar | mari (Surabaya), rampung (Yogyakarta) | selesai |
| barakan | sebaya, sekelas dalam suatu jenjang (sama-sama kelas II/V/VIII/XI) | |
| bedhèk, jedhèk | tebak | |
| bocah lanang | arèk (Surabaya), laré (Using) | anak |
| cengoh | bodho, longor (Surabaya) | bodoh |
| hèci | pia-pia (Semarang), oté-oté (Surabaya), wèci (Malang) | bakwan |
| ider | menawarkan barang, berjualan | |
| jingklong | lemud | nyamuk |
| keblondrok | menyesal setelah membeli suatu barang karena harga yang ditawarkan terlalu mahal | |
| kemlinthi | kemaki | sombong |
| kèt, kaèt, sangka | kawit, saka | dari, semenjak |
| kiter | kejar | |
| lémpoh | kesel | lelah |
| mau, maeng, engkè | tadi | |
| mbècèk | syukuran sebelum acara pernikahan | |
| mbesuk, ngéndhangi | methuk (Yogyakarta) | menjenguk |
| mblithuki | mbujuki (Surabaya) | berbohong |
| mbok | ibu, bu, buné | ibu, bunda |
| mboyak | babah (Surabaya) | biarkan |
| men | nemen, banget | sangat ... sekali |
| murus | sakit perut, diare, mencret | |
| nasang | tersangkut | |
| nggajak | keren, necis | |
| ngengkag | berjalan cepat dengan gerakan goyang | |
| nylènthèt | membolos | |
| pakpuh/bupuh | pakdhé/budhé (Surabaya) | paman/bibi |
| papag | jemput | |
| pèmèyan | jemuran | |
| sangkèk | saking, terlalu | |
| ujug-ujug | teka-teka (Yogyakarta) | tiba-tiba |
| umbar, tog | jar (Surabaya), bèn | membiarkan |
| wayer | kipas angin |
Uga delengen
besutRujukan
besut- ↑ E.M., Uhlenbeck (1964). A Critical Survey of Studies on the Languages of Java and Madura. The Hague: Martinus Nijhoff. OCLC 469418172.
- ↑ Budi, Arifina (2016-12-27). "Ini Keunikan yang Hanya Dimiliki Masyarakat Jawa Timur". Good News From Indonesia. Dibukak ing 2020-01-28.
- ↑ Paryono, Yani (2014). Sistem Kata Ulang Bahasa Jawa Subdialek Madiun. doi:10.31503/madah.v5i2.515.
- ↑ Satrya, I Dewa Gde (2016-08-16). "Belajar Nilai dari Keluarga Jawa Mataraman". Universitas Ciputra. Dibukak ing 2020-01-28.
- ↑ Ningsih, Faridha Sadik Purwita (2013). "Pemetaan Bahasa Jawa Dialek Mataraman di Kecamatan Puncu, Kabupaten Kediri, Jawa Timur". Universitas Muhammadiyah Malang: hlm. 3.[pranala mati permanèn]
Pranala njaba
besut- Kamus Madiun Bahasa Jawa - Indonesia Archived 2020-05-19 at the Wayback Machine.