Kasultanan Mataram
Kasultanan Mataram (Carakan: ꦑꦱꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦤꦤ꧀ꦩꦠꦫꦩ꧀) diadegaké déning Sutawijaya, putra Ki Ageng Pamanahan taun 1586. Sadurungé, kasultanan iki dadi pérangan kakuwasaning Kasultanan Pajang ing taun 1582, Sutawijaya wiwit misahaké laladan kakuwasané saka Pajang.
| Nagari Mataram | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
 Flag
| ||||||||||||||
 Jembar wewengkon Mataram kang paling amba ing sangisoré pimpinan Sultan Agung Hanyakrakusuma (1613–1645)
| ||||||||||||||
| Kutha krajan | Kuthagedhé (1588–1613) Karta (1613–1647) Plèrèt (1647–1681) | |||||||||||||
| Basa | Jawa | |||||||||||||
| Agama | Islam, Kajawèn | |||||||||||||
| Pamaréntahan | Karajan | |||||||||||||
| Sultan | ||||||||||||||
| • | 1588–1601 | Panembahan Senapati | ||||||||||||
| • | 1677–1681 | Pakubuwana I | ||||||||||||
| Sajarah | ||||||||||||||
| • | Sédané Sultan Prabuwijaya saka Kasultanan Pajang | 1588 | ||||||||||||
| • | Pambrontakan Trunajaya marang Amangkurat I | 28 November 1681 | ||||||||||||
| ||||||||||||||
Wiwitan anané Mataram
besutJaka Tingkir, Ki Ageng Pamanahan, Sutawijaya, Ki Penjawi diutus sultan Pajang kanggo mbedhah Kadipaten Jipang lan kasil nyidra Arya Penangsang. Ki Ageng Pamanahan banjur diparingi bebungah rupa alas ing Mentaok (saiki cedhak Kutha Gedhe, Ngayogyakarta). Laladan alas iki dibabat Ki Ageng Pamanahan lan banjur dhedhekah nèng kono. Papan anyar mau banjur ramé lan reja, dijenengi Mataram. Taun 1575 Ki Ageng Pamanahan séda, putrané yaiku Sutawijaya diréwangi Ki Juru Mertani kasil mbangun negara cilik mau dadi kuwat senajan isih klebu ing kukupan Kasultanan Pajang. Wiwit nglurahi Mataram, Sutawijaya wis wiwit ngatonake gelagat bakal mbaléla menyang Pajang kanthi ora tau séba marang sultan. Taun 1582 akhire kedadeyan perang antara Pajang lawan Mataram, panguasa Pajang wektu iku yaiku Arya Pangiri. Sutawijaya kang dibantu Pangéran Benawa kasil nelukaké lan malah banjur ngukup Pajang lan jajahane. Isiné kadhaton dipindhah menyang Mataram lan Sutawijaya jumeneng nata kang kapisan Mataram nganti taun 1601. Sutawijaya jejuluk Panembahan Sénapati.
Legitimasi
besutWong kang jumeneng Ratu kudu bisa aweh bukti dhèwèké duwé hak winisudha dadi ratu. Mula pusaka saka Pajang diboyong menyang Mataram. Saliyané iku, ratu kudu duwé drajat keturunan kang luhur. Mula para ratu ing Mataram nulisaké sarasilah werna loro, yaiku sajarah pangiwa kang nyaritakaké urutan leluhur Mataram sambung karo para ratu ing Majapahit, Singasari, Kedhiri, Pandhawa lan para dewata. Déné sejarah panengen nyaritakaké urutan sarasilah leluhur Mataram sambung karo para ratu ing Demak, para wali lan sambung ing Nabi Muhammad. Sejarah pangiwa lan panengen banjur dadi siji ing Ki Ageng Pemanahan. Anane sarasilah werna loro iki kanggo nguataké legitimasi para ratu Mataram gegayutan karo tradhisi (pangiwa) lan agama (panengen).
Raja-raja
besutMunduré Kasultanan Mataram
besutKasultanan Mataram nemoni jaman keemasan nalika jumenenge Sultan Agung. Nanging sapungkure banjur wiwit mundur nalika anané peperangan rebutan kuwasa wiwit jaman Amangkurat II. Kadhaton Mataram ing kabedhah lan pindhah saka Plèrèt, Karta, Kartasura lan pungkasané ngalih ing Surakarta. Anane peperangan iki dadi luwih ruwet amarga anané VOC, kramane Trunajaya lan kramane bangsa Cina saka Batavia. Kukupan Mataram kang wis kasil nelukaké bang wetan (Surabaya lan Pasuruan), dhaérah pasisir lor lan bang kulon (Banyumas) akèh kang padha ngalih dadi kukupane Walanda. Kasultanan Mataram bubar nalika anané Prajanjèn Giyanti kang nyigar Mataram dadi negara 2 yaiku Kasunanan Surakarta lan Kasultanan Ngayogyakarta.
Catur Sagotra
besut
Deleng uga
besut|
Kasultanan Pajang > Kasultanan Mataram > Kasultanan Yogyakarta lan Kasunanan Surakarta |
|
0-600 (Hindu-Buddha Mataram Kuna): Salakanagara | Tarumanagara | Galuh | Sundha | Kalingga | |
| Artikel iki minangka artikel rintisan. Kowé bisa ngéwangi Wikipédia ngembangaké. |