Kraton Pangjalu

Karajan Pangjalu utawa kadhang ingaran karajan Kadiri utawa karajan Daha, iku pecahan saka karajan Kahuripan saliyané karajan Jenggala. Karajan iki anané ing sisih kidul Jenggala lan ora nduwé garis pasisir. Karajan iki brasil tumbuh dadi karajan kang gedhé, wewengkon pengaruhe nganti ing pasisir-pasisir Kalimantan uga Ternate. Karajan sadulure ya iku Jenggala uga dikuasai ya iku wektu pamaréntahan ratu Kameswara kang mrentah wiwit taun 1116 M nganti 1136 M liwat perkawinan antara Kameswara kang wektu iku esih dadi putra makutha karo Dewi Kirana putri saka Jenggala.

Pangjalu, Kadiri
1045–1221
Pangjalu lan Janggala, ing tembé nggabung dadi Karajan Kadiri
Kutha krajan		Daha utawa Kadiri (saiki Kutha Kadhiri)
Basa		Jawa Kuna, Sangskreta
Agama		Kajawèn, Hindhu, Buda, Animisme
Pamaréntahan		Karajan
Raja
•	1104–1115	Jayawarsa
•	1200–1222	Kertajaya
Sajarah
•	Airlangga mecah karajané dadi Pangjalu lan Janggala	1045
•	Ken Angrok saka Tumapel ngalahaké Kertajaya	1221
Valutah		Koin mas lan pérak lokal
Sadurungé Sawisé [[Karajan Kahuripan]] [[Karajan Singhasari]]

Kutha krajan karajan Pangjalu iku ing Daha.

Sumber sajarah

Sumber sajarah karajan iki ana ing prasasti:

• Prasasti Banjaran
• Prasasti Hantang

Saliyané iku uga ana kitab-kitab saka Cinten kang nyritaake karajan iki ya iku:

• Kitab Ling-mai-tai-ta kang ditulis déning Cho-ku-Fei taun 1178 M
• Kitab Chu-Fan-Chi kang ditulis déning Chau-Ju-Kua taun 1225 M

Sumber sajarah liya ya iku saka karya-karya sastra kang ditulis ing jaman Kadiri.

Seni lan sastra

• Kakawin Smaradahana ditulis ing jaman Kadiri iki déning Mpu Dharmaja
• Kakawin Bharatayuddha digubah déning Mpu Sedah lan Mpu Panuluh.
• Kakawin Hariwangsa lan Kakawin Gathotkacasraya ditulis déning Mpu Panuluh
• Kakawin Lubdaka lan Kakawin Wertasancaya ditulis déning Mpu Tan Akung
• Kakawin Kresnayana ditulis déning Mpu Triguna
• Kakawin Sumanasantaka ditulis déning Mpu Monaguna

Kadiri ambruk

Akeh kang dadi faktor penyabab Karajan Pangjalu ambruk, antarané:

• gaya pamaréntahan Prabu Kertajaya kang kurang dijurung rakyat
• pergolakan pulitik ing laladan-laladan kayatha ing laladan Tumapel (cedhak Malang)
• kultus individu rajane kang njalari para Pandita Brahmana marah

Pergolakan pulitik ing Tumapel akhire njalari karajan Kadhiri dikuasai Ken Angrok kang lantes yasa karajan Singhasari ing wewengkon karajan Pangjalu, status Pangjalu dadi karajan bawahan.

Karajan Pangjalu Jilid II

Karajan Pangjalu (jilid II) iki lanjutan saka karajan Kadiri kang dadi bawahan karajan Singhasari lan dipanggedhèni déning Jayakatwang.

Ing taun 1292 M, salahsijining katurunan kraton Pangjalu ya iku Jayakatwang brasil mbalik ngrebut kekuasaan ing Singhasari, Jayakatwang lantes yasa manèh karajan Kadhiri (jilid II). Ing taun 1293 Karajan Kadiri pimpinan Jayakatwang iki akhire direbut manèh déning katurunan kraton Singhasari ya iku Radèn Wijaya.

Karajan Kahuripan > Karajan Pangjalu > Karajan Singhasari > Karajan Pangjalu (Jayakatwang) > Karajan Majapahit

Krajan ing Jawa
0-600 (Hindu-Buddha Mataram Kuna): Salakanagara | Tarumanagara | Galuh | Sundha | Kalingga | Kanjuruhan 600-1500 (Hindu-Buddha): Mataram Kuna, Medhang, Kahuripan, Janggala, Pangjalu, Singhasari, Majapahit, Pajajaran, Blambangan 1500-saiki (Islam): Demak, Pajang, Banten, Cirebon, Sumedang Larang, Mataram Enggal, Yogyakarta, Surakarta, Mangkunagaran, Pakualaman