Kecipir
| Kecipir | |
|---|---|
| |
| Ilustrasi kecipir saka Blanco | |
| Klasifikasi ngèlmiah | |
| Karajan: | Plantae |
| Dhivisi: | Magnoliophyta |
| Klas: | Magnoliopsida |
| Ordho: | Fabales |
| Famili: | Fabaceae |
| Subfamili: | Faboideae |
| Génus: | Psophocarpus |
| Spésies: | P. tetragonolobus |
| Jeneng binomial | |
| Psophocarpus tetragonolobus (L.) D.C. | |
Kecipir (Psophocarpus tetragonolabus (L.)) iku kalebu salah sawiji tetuwuhan dikotil kang wigati lan gedhé dhéwé. Akèh tetuwuhan budidaya wigati kalebu sajeroning suku polong-polongan, kanthi warna-warna kagunan: wiji, woh (polong), kembang, kulit kayu, wit, godhong, umbi, nganti oyoté kang biyasa dipigunakaké manungsa. Paédahe ya iku bahan panganan, ombènan, bumbu masak, zat pewarna, pupuk ijo, pakan kéwan, bahan pangobatan, nganti racun diasilaké déning anggota-anggotané. Kecipir kang duwé jeneng latinné Fabacéaé lan kondhang kanthi jeneng Leguminosae lan Papilionaceae.
Jeneng
besut
Kecipir wis rada suwi kaloka ing Indonésia, amarga saben Kacamatan duwé jeneng kang mligi ing saubering wewengkon Indonésia [1]. Ing laladan Indonèsia, Kecipir duwé jeneng dhéwé, saumpamané ing laladan:[1][2].
- Jawa Barat, jaat [3].[2].
- Jawa Tengah lan Jawa Wétan, cipir utawa kecipir [2].
- Bali, kalongkang[2].
- Bali, calongcan[3].
- Bali, kelongkang[3].[2].
- Palémbang, kacang embing[2].
- Sumatra Kulon, lan Sumatra Lor kacang beling[2].
- Menado, Ternate, Biraro [3].[2].
- Ambon, botor [3].
- Banda, cubilet [3].
Uga ing Nagara manca, kaya ing Inggris diarani winged bean [3].
Sajarah
besutSujarahé kecipir isih durung bisa diungkap, ana kang ngungkapaké yèn asalé saka Madagaskar, la nana kang ngungkapaké saka Afrika Tropis.[1]. Kecipir iku wis tersebar ing Asia Tenggara, kurang luwih abad 17, amarga digawa karo pedagang Arab [1]. Awit saka iku, abad 17 Indonésia kenal kecipir [1]. Ing Papua Nugini, kecipir ditandur ing saben wewengkon kanthi 2000 mèter punjul dhasaré sagara [1]. Ing kana, kecipir dadi panganan rakyat nanging isih ditandur ala kadaré, kaya ta ing tegalan lan buri omah [1].
Ciri-ciriné
besut- Wiji berkotil loro [1].
- Dhapuré bunder ngiwa, mangklung mendhuwur lan séndéran ing turus utawa ngrambat ing wit kanthi 2-3 mèter [1].
- Godhong, wujud godhongé Trifoliat kaya kacang dawa (Psophocarus Tetragonolobus) [1]
- Perkembangan tunggal ing subsuku Faboideae lan majemuk ing Caesalpikioideae lan Mimosoideae [1].
- Lumrahé godhong majemuk pasangan [1].
- Akaré, wujud akaré rada datar lan rada kandhel [1]. Wonten ing salah sawijiné akar mligi, wujud umbi sing kira-kira diamèter 2–4 cm [1]. Lan dawané 8–12 cm.[1].
- Abot bijiné, kira-kira 30-40 gram saben 100 wutir [1].
- Werna bijiné, ana sing warna putih, kuning ireng, lan sawo mateng utawa coklat nom [1].
- Bijiné, kira-kira ana 5-20 wutir saben buah [1].
- Dawa wohé utawa buahé, dawané 6–40 cm [1].
- Wohé, dhapuré segi papat, lan saben sisih bersayap rada gelombang [1].
- Kuncup kembangé, warna biru utawa abang ungu, putih, dhapuré nlalar dawa kanthi 2-10 gagang kemban [1].
- Kembang, kembangé warna biru pucet [1].
Ngandhut
besutBintil-bintil ireng kang ana, iku mbuktikaké yèn Rhizobium iku ana lan duwé fungsi nampung zat “lemas” saka samirana utawa angin [1]. Godhong kecipir kang isih teles, iku ngandhut 5-15% zat protèin, lan bisa kurang 25, 6% [1]. Yèn dimasak, bisa ngundhakaké zat protèin kang dipangan [1]. Kadar protèin biji kecipir dhuwur banget, ya iku 33, 6% [1]. Kadar lemak ±17, 5% lan zat karbohidrat ± 30% [1]. Kadar mineral kang dhapuré awujud zat kapur, pospor lan zat besi yèn dibandingaké karo zat liyané [1]. Kecipir ing kalungguhan kang paling dhuwur, yèn umbi kecipir digodhok, rada suwi nanging kadar zat protèin, lemak, lan karbohidrat ngluwihi zat-zat kang liyané [1]. Amarga zat protèin kang palung dhuwur ya iku 13,6%, yèn umbi-umbian iku mung 1-2% [1]. Kecipir iku tergolong Leguminose, kang simbiosisé karo baktèri kang bisa nyerap zat lemas saka samirana utawa angin [1]. Sifat kang diduwèni tuwuhan iki, diarani “Rabuk Hijau” kaya “Crotalaria” (orok-orok) thephrosialan sapituruté [1]. Sifat Centrosema lan Calopogonium kang bisa nyuburaké tetuwuhan [1]. Yèn diumbaraké terlantar, kecipir iku duwé paédah kang akèh banget [4]. Kandungan lemak kang paling endhék ana ing polong nom [1]. Yèn godhong kecipir lumrahé akèh vitamin, mligi vitamin A [4].
Paédah kecipir
besutObat tradhisionalé wong Jawa kaya kecipir iku kulina kanggo:
Siapaké godhong kecipir, banjur godhog karo banyu resik kanthi umup[1]. Saring[1]. Sawisé adhem, tètèsaké ing mata lan kuping[1].
Tambahaké adas pulosari ing jeroné banyu godhogan kecipir iku mau karo adas pulosari, banjur alusna kanthi dadi pasta[1]. Kompresaké pasta iku ing bisul utawa wudun[1].
- Anambah napsu mangan
Masarakat Jawa raket banget karo jamu(godhog)[1]. Lha, biji kecipir iku bisa kanggo salah sawijiné bahan, mligi kanggo anambah napsu mangan [1].
Mawa, kecipir iku uga duwé paédah kang akèh banget, kaya ta:
- Rabuk Hijau kang paling èfèktif.[1]
- Nahan erosi.[1]
- Ningkataké kesuburané lemah.[1]
- Kanggo pakan raja-kaya [[utawa raja-kaya (sapi, kebo, wedhus, lan sapituruté)..[5]
- Woh kang nom saka tuwuhan kecipir bisa kanggo sayur, lan pecel.[5]
- Biji kang wis tuwa bisa dikonsumsi kaya kedelai.[5]
- Kembangé éndah édi péni, kanggo disawang.[5]
- Kandungan protéin nabatiné lumayan dhuwur, saben 100 gram kecipir ngandhut 405 kalsium.[5]
- Tuwuhan iki bisa gawé awak dadi langsing lan ngundhakaké gairah sèksual.[2]
- Obat tradhisional.[5]
Cara Nandur
besutYèn arep nandur kecipir, olahan utawa garapan lemah kudu diperhatikaké (Ora merlukake olahan lemah kang intensif) amarga, namung diwènèhi bolongan, tuwuhan kecipir iku wis bisa urip dhéwé[1]. Kang paling wigati yaku buangané banyu iku kudu éntuk perhatian [1]. Supaya bisa ngéntukaké umbi kang paling apik, kira-kira bedengané iku ambané 60 cm[1]. Jarak nandur ya iku 100x30 cm utawa 125x35 cm turus kanggo kecipir (bisa diganti karo pager, supaya ora ngentèkaké dhuwit akèh)[1]. Tiang-cagak pager bisa ditandur ing jarak minimal 3 m.[1] Kanggo nlalaraké, gunakaké pring kang wis dibelah[1].
Kasil
besutKanggo kasilé, ing umur 2-2,5 sasi, durung bisa dipanèn[1]. Yèn umuré >3 sasi, rasané wis ora énak kanggo dipangan, amarga kulité wis dadi kayu [1]. Lelara utawa hama kanggo kecipir, ya iku (Woronunella Psophocarpi Raciborki) [1].
Paédah kanggo NKRI
besut- Kecipir iku gampang ditandur ing ngendi waé [1].
- Kecipir bisa simbiosis karo baktèri “Rhizobium” kanthi apik, saénggo bisa ngundhakaké kadar zat lemas (Nitrogen) img jero lemah [1].
- Kecipir iku bisa ngasilaké godhong, who utawa buah, biji, lan umbi kang duwé kadar protéin dhuwur [1].
- Kadar lenga biji kecipir cukup dhuwur sejajar karo biji kedhelai [1].
- Biji kecipir bisa dijupuk minyake, nglewati tahap Ekstraksi, hasil sampingane ya iku ampas kang bisa dienggo bahan pakan raja-kaya (raja-kaya), kang protéin dhuwur banget [1].
- Biji, umbi, lan godhong kecipir bisa dimanfaatake dadi pakan raja-kaya (raja-kaya), kang bisa ngasilaké susu, daging, utawa telor [1].
- Biji kecipir lan umbine amarga ngandhut protéin, dadine bisa dimanfaatake kanggo basmi lelara “Kwashiorkor”, ya iku lelara busung lapar kanggo bocah-bocah utawa wong diwasa [1].
- Yèn hasil biji lan umbi kecipir wis akèh, dadine tuwuhan iku bisa ngembangaké pabrik lenga nabati pakanan raja-kaya [1].
Cathetan suku
besut- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi [Rismunandar.1986.Penghasil Protein dan Karbohydrat yang Serbaguna.Bandung:Penerbit Sinar Baru Bandung]
- ↑ a b c d e f g h i "Archive copy". Diarsip saka sing asli ing 2010-12-30. Dibukak ing 2011-04-09.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ a b c d e f g "Archive copy". Diarsip saka sing asli ing 2008-10-13. Dibukak ing 2011-04-09.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ a b http://lestarimandiri.org/id/budidaya-tanaman-organik/tanaman-sayuran/94-sayuran/169-kecipir-indah-dengan-segudang-manfaat.html
- ↑ a b c d e f "Archive copy". Diarsip saka sing asli ing 2010-06-01. Dibukak ing 2011-04-09.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)