Kakaisaran Bizantin
Kakaisaran Byzantium' utawi Kakaisaran Romawi Wétan (Éjaan liya: Bizantin, Byzantin, Byzantine, Bizantium) ya iku wewengkon wétané Kamaharajan Romawi ingkang mligine nganggo berbasa Yunani[1] ing Abad Kuno lan Pertengahan. Warga lan tangga cedhaké Kamaharajan Romawi Wétan mènèhi jeneng nagara iki kanthi asma Kamaharajan Romawi, utawa Romania (Yunani: Ῥωμανία, Rōmanía). Kamaharajan iki musaté ing Konstantinopèl, lan dikuasani déning kaisar-kaisar panggantiné kaisar Romawi kuna sawisé lèngsèré Kamaharajan Romawi Kulon. Boten wonten konsensus ngenani tanggal wiwité kalamangsa Romawi Wétan. Pérangan wong nyebat manawi mangsa kekuasaan Diokletianus (284-305) sebab reformasi-reformasi papréntahan ingkang ditepangake marang dhèwèké, mbagi nagara mau dadi pars Orientis lan pars Occidentis.[2] Pihak liyané nyebat mangsa kekuasaan Theodosius I (379-395), utawa sawisé kematiané ing taun 395, wektu kamaharajan kepecah dadi pérangan Wétan lan Kulon. Wonten uga ingkang nyebat taun 476, ya iku wektu Roma dijajah kaping telu ing saabad ingkang mertandhakaken lèngsèré Kulon (Latin), lan ngakibatkaké kaisar ing Wétan (Yunani) pikantuk kekuasaan tunggal.[3] Upama makaten, titik ingkang wigati ing sajarah Romawi Wétan ya iku wektu Konstantinus ingkang Agung mindhah kutha krajan saka Nikomedia (ing Anatolia) menyang Byzantium (ingang arep dadi Konstantinopèl) ing taun 330.
| Kamaharajan Romawi Bizantin | ||||||||||
| Ῥωμανία Rhōmanía Romania  Austria
| ||||||||||
| Kamaharajan | ||||||||||
| ||||||||||
 Gendéra Kamaharajan ing mangsa pungkasan (abad kaping 14)
 Lambang kamaharajan ing ngisoré Palaiologos
| ||||||||||
 Perkembangan wewengkon Kamaharajan
| ||||||||||
| Kutha krajan | Konstantinopèl | |||||||||
| Basa | Yunani, Latin | |||||||||
| Agama | Paganisme Romawi nganti taun 391, Ortodoks Wétan ditoléransi sawisé Edictum Mediolanense taun 313, lan dadi agama nagara sawisé taun 380 | |||||||||
| Pamaréntahan | Otokrasi | |||||||||
| Kaisar | ||||||||||
| • | 306–337 | Konstantinus ingkang Agung | ||||||||
| • | 1449–1453 | Konstantinus XI | ||||||||
| Bebadan lègislatif | Senat | |||||||||
| Jaman sajarah | Abad Kuno-Akhir Abad Pertengahan | |||||||||
| • | Diokletianus mecah papréntahan kamaharajan antarané kulon lan étan | 285 | ||||||||
| • | Pendirian Konstantinopèl | 11 Mèi 330 | ||||||||
| • | Penjatuhan Romulus Augustulus, Kaisar Romawi Kulon | 476 | ||||||||
| • | Skisma Wétan-Kulon | 1054 | ||||||||
| • | Lèngsèré Konstantinopèl menyang Wadya Salib | 1204 | ||||||||
| • | Penaklukan manèh Konstantinopèl | 1261 | ||||||||
| • | Lèngsèré Konstantinopèl | 29 Mèi 1453 | ||||||||
| • | Lèngsèré Trebizond | 1461 | ||||||||
| Cacah wong | ||||||||||
| • | Étungan Abad kaping 4 | 34,000,000 | ||||||||
| • | Abad kaping 8 (780 AD) est. | 7,000,000 | ||||||||
| • | Abad kaping 11 (1025 AD) est. | 12,000,000 | ||||||||
| • | Abad kaping 12 (1143 AD) est. | 10,000,000 | ||||||||
| • | Abad kaping 13 (1281 AD) est. | 5,000,000 | ||||||||
| Valutah | Solidus, Hiperpiron | |||||||||
| ||||||||||
| Saiki dadi péranganing |  Albania Aljazair Armenia Bosnia dan Herzegovina Bulgaria Georgia Gibraltar Israèl Itali Kroasia Lebanon Libya Malta Mesir Montenegro PrancisCithakan:Country data Républik Makedonia  Rumeni San Marino Serbia Siprus Slowén Spanyol Suriah Tunisia Turki Ukraina Vatikan Yordania Yunani
| |||||||||
| Warning: Value specified for "continent" does not comply | ||||||||||
Negera punika madek kirang luwih sampun ewunan taun. Sajeroning anané, Romawi Wétan, dumadi kekiyatan ékonomi, budaya, lan militèr ingkang rosa ing Éropa, sandyan terus ngalami kamunduran, mligi ing mangsa Paperangan Romawi-Pèrsi lan Romawi Wétan-Arab. Kamaharajan iki direstorasi ing mangsa Dinasti Makedonia, bangkit dadi kekiyatan gedhé ing Mediterania Wétan ing pungkasan abad kaping 10, lan bisa nyaingi Kekhalifahan Fatimiyah. Sawisé taun 1071, sapérangan gedhé Asia Cilik direbut déning Turki Seljuk. Restorasi Komnenos kasil ngiyataken dominasi ing abad kaping 12, nanging sawisé sedanipun Andronikos I Komnenos Lan paripurnané Dinasti Komnenos ing pungkasan abad kaping 12, kamaharajan ngalami kamunduran manèh. Romawi Wétan saya kagoncang ing mangsa Perang Salib Kapapat taun 1204, wektu kamaharajan iki dibubaraké mawi peksa lan dipisah dadi nagara-nagara Yunani lan Latin ingkang satru. Kamaharajan kasil didekné malih ing taun 1261 ning ngisoré pimpinan kaisar-kaisar Palaiologos, nanging perang sadulur ing abad kaping 14 terus nglemesaké kekiyatan kamaharajan. Turahan wewengkone dicaplok déning Kesultanan Utsmaniyah ing Paperangan Romawi Wétan-Utsmaniyah. Pungkasané, Konstantinopel ksil direbut déning Utsmaniyah ing tanggal 29 Mèi 1453, pratandha paripurnané Kamaharajan Romawi Wétan.
Tata asma
besutKamaharajan punika wiwit diarani "Bizantium" ing Éropa Kulon taun 1557, wektu sejarawan Jérman Hieronymus Wolf nerbitake karyané ingkang gadhah sesirah Corpus Historiæ Byzantinæ. Tembung "Bizantium" dumadi saka tembung "Byzantium", inggih punika namanipun kutha Konstantinopèl sakdèrèngé dadi kutha krajan Konstantinus ingkang Agung. Kawiwitan saka iku, jeneng tuwa iki jarang dienggo, kejawi ing konteks sajarah lan geguritan. Sakalajengipun, Byzantine du Louvre (Corpus Scriptorum Historiæ Byzantinæ) taun 1648 lan Historia Byzantina karya Du Cange taun 1680 saya misuwuraké tetembungan Bizantium ing antarané pangarang-pangarang Prancis, kaya ta Montesquieu.[4] Istilah punika sabanjuré ngilang nganti abad kaping 19 wektu piyantun Kulon bali nganggo manèh.[5] Sakdèrèngé, istilah Yunani iki ingkang diginakaken kanggé kamaharajan punika.
Negera punika dipunparingi asma dhumateng rakyaté kanthi asma Kamaharajan Romawi, Kamaharajan Orang-orang Romawi (Latin: Imperium Romanum, Imperium Romanorum, Yunani: Βασιλεία τῶν Ῥωμαίων, Basileía tôn Rhōmaíōn, Αρχη τῶν Ῥωμαίων, Arche tôn Rhōmaíōn), Romania[n 1] (Latin: Romania, Yunani: Ῥωμανία, Rhōmanía), Républik Romawi (Latin: Res Publica Romana, Yunani: Πολιτεία τῶν Ῥωμαίων, Politeίa tôn Rhōmaíōn),[7] Graikía (Yunani: Γραικία),[8] lan uga Rhōmaís (Ῥωμαΐς).[9]
Sanadyan Kamaharajan Romawi Wétan duwé ciri multietnis ing sejarahipun,[10] sarta njaga tradhisi Romawi-Helenistik,[11] nagara punika dipunmangertosi nagara-nagara kulon lan lor ing jamané kanthi asma Kamaharajan Piyantun Yunani[n 2] amargi rosané prabawa Yunani.[12] Pangageman istilah Kamaharajan Piyantun Yunani (Latin: Imperium Graecorum) ing Kulon dumadi lambang penolakan klaim Bizantium makilaké Kamaharajan Romawi.[13] Klaim Romawi Wétan dhumateng warisan Romawi ditentang ing Kulon ngepasi jaman Maharani Irene dari Athena amargi pangangkatan Karel ingkang Agung dadi Kaisar Romawi Suci ing taun 800 déning Paus Leo III, ingkang meruhi takhta Romawi kosong (boten wonten panguasa jaler). Paus lan panguasa saking Kulon luwih nyenengi istilah Imperator Romaniæ tinimbang Imperator Romanorum, gelar ingkang diginakaken namung kanggé Karel ingkang Agung lan panerus-paneruse.[14]
Sawetara iku, ing peradaban Perseia, Islam, lan Slavia, idhèntitas Romawi negera iki diakoni. Ing donya Islam, Kamaharajan Romawi Wétan dingertèni kanthi asma روم (Rûm "Roma").[15][16]
Wonten ing atlas-atlas sajarah modhèren, kamaharajan punika lumrahé dipunparingi asma Kamaharajan Romawi Wétan ing kalamangsa antara 395 nganti 610. Ing peta-peta kang nggambaraké Kamaharajan sawisé taun 610, istilah Kamaharajan Bizantium lumrahé dienggo amargi ing taun 620 kaisar Heraklius nggantèni basa resmi kamaharajan saking Latin menyang Yunani.[17]
Jati diri
besutKamaharajan Romawi Wétan saged dipundefinisikaken dadi kamaharajan multi-ètnis kang njedhul dadi kamaharajan Kristen, banjur kapérang dadi kamaharajan Wétan kang wis di-Helenisasi lan mungkasi sajarah èwuan taun, ing 1453, dadi Nagara Ortodoks Yunani: Sawijining kraton kang dadi nagara, ingkang mèh padha tegesé modhèren saka tembung mau".1
Wonten ing abad-abad sawisé penjajahan Arab lan Langobardi ing abad kaping 7, watek multi-etnisné (sanadyan dudu multi-bangsa) tetep ana pramila pérangan-bagiané, Balkan lan Asia Cilik, duwé populasi Yunani kang gedhé. Etnis minoritas lan komunitas gedhé agama liya (contoné bangsa Armenia) manggon ing cedhak perbatesan. Rakyat Romawi Wétan nganggep dhèwèké wong Ρωμαίοι (Rhomaioi-Romawi) kang wus dadi sinonim kanggo wong Έλλην (Hellene-Yunani), lan sregep ngembangaké kesadaran diri dumadi nagara, dadi penduduk Ρωμανία (Romania, ya iku celukané kanggo Nagara Romawi Wétan lan donyané). Perkawis iki gamblang diweruhi ing karya sastra kalamangsa iku, mligi ing wiracarita kaya Digenes Akrites.
Paleburan resmi nagara Romawi Wétan ing abad kaping 15 ora langsung ngancuraké masarakat Romawi Wétan. Ing mangsa pandudukan Turki, wong Yunani terus nyeluk pribadining dhèwèké kanthi asma Ρωμαίοι (bangsa Romawi) lan Έλληνες (bangsa Yunani), sawijining ciri-ciri ingkang tetep ana nganti wiwité abad kaping 21 lan isih ana ing Yunani modhèren saiki, sanadyan “Romawi” wus dadi jenengé “rakyat” saka sinonim bangsa kaya ing jaman mbiyèn.
Sajarah
besutWiwité Sajarah Kamaharajan Romawi
besutBala wadya Romawi wayah iku kasil nguwasani panggonan kang amba ingkang nyakup sakabèhing wewengkon Mediterania lan pérangan gedhé Éropa Wétan. Wewengkon-wewengkon iki kapérang saka akèh golongan budaya, wiwit kang ijik primitif nganti kang wus nduwé peradaban maju. Kadeleng kanthi umum, provinsi-provinsi ing wewengkon Mediterania wétan luwih makmur lan maju amarga wis ngalami perkembangan kang rikat ing jaman Kamaharajan Makedonia sarta wis ngalami prosès hellenisasi. Saliyané iku, provinsi ing wewengkon Kulon akèh-akèhé mung wujud padésan kang ketinggalan jaman. Bédané antara kaloro wewengkon iki anané suwé lan dadi wigati ing taun-taun saterusé.[18]
Pamisahan Kamaharajan Romawi
besutDekret Caracalla ing 212, Constitutio Antoniniana, ngambakake kewarganagaraan ing njaba Italia kanggo kabèh wong lanang gedhé bébas ing sakabèhing Kamaharajan Romawi, kanthi èfèktif ningkatkaké populasi provinsi kanggo madhakaké status karo kutha Roma dhéwé. Pentingé dèkret iki luwih bersejarah tinimbang cara pulitik. Dekret iku ya iku dhasar kanggo integrasi. Mekanisme ékonomi lan ukum saka nagara bisa diterapkaké ing sakabèhing Mediterania kang naté dilakoké sadurungé saka Latium menyang sakabèhing Italia. Wis mesthi, integrasi ora kadadéan kanthi seragam. Masarakat kang wus nyawiji karo Roma, kaya Yunani ketulung karo dekret iki, dibandingké karo panggoné kang luwih adoh, mlarat banget utawa asing banget kang kaya Karajan Manunggal, Palestina utawa Mesir.
Ing taun 293, Diokletianus nyipta sistem administratif kang anyar (tetrarki)[19] dadi institusi kang dimaksudke kanggo ngefisienaké kontrol Kamaharajan Romawi kang amaba. Dhèwèké mbagi Kamaharajan dadi loro pérangan, kanthi loro kaisar mréntah saka Italia lan Yunani, pendhak duwé wakil-kaisar. Sabanjuré jaman kakuasaan Diokletianus lan Maximianus paripurna, tetrarki runtuh, lan Konstantinus I nggantèkaké kanthi prinsip panggantiyan turun temurun.[20]
Konstantinus mindhahaké punjer kamaharajan, lan nggawa owah-owahan kang wigati ing konstitusi sipil lan religius.[21] Ing taun 330, dhèwèké ngadegaké Konstantinopèl dadi Roma kapindho ing Byzantium. Posisi kutha mau strategis ing adol tinuku antarané Wétan lan Kulon. Sang kaisar ngenalaké koin (solidus emas) kang duwé rega dhuwur lan stabil,[22] sarta ngubah struktur angkatan prasenjata. Ing kontrolé Konstantinus, kekiyatan militèr kamaharajan wus mari. Periode kastabilan lan kasejahteran uga bisa dirasakaké.
(1520–1524). Eusebius dari Caesaria mencatat bahwa Konstantinus menunda pembaptisan hingga saat sebelum kematiannya, seperti yang menjadi tradisi padha mangsa itu.[23]]]
Ing kakuasan Konstantinus, Kekristenan ora dadi agama eksklusif nagara, nanging dijurung karo kamaharajan, apamenèh sang kaisar ndukungé kanthi hak-hak kang akèh. Sang kaisar ngenalaké prinsip upama kaisar ora perlu ngebaraké pitakonan dhoktrin, nanging perlu nimbali dewan-dewan kagerejan kanggo tujuwan iku. Sinode Arles dinyawijikaké karo Konstantinus, lan Konsili Nicea Kapisan mameraké klaim dhèwèké kanggo dadi kepala gréja.[24]
Kaanan kamaharajan taun 395 bisa diarani dadi asil kerjané Konstantinus. Prinsip wangsa kang diterapaké kanthi tegas saéngga kaisar kang séda ing jaman iku, Theodosius I, bisa merisaké kamaharajan tumuju anak-anaké: Arcadius ing Kulon lan Honorius ing Wétan. Theodosius ya iku kaisar pungkasan kang nguasani sakabèhing Romawi Kulon lan Wétan.[25]
Kamaharajan Wétan kasingkrih saka kangélan-kangélan kang diadhepi karo Kulon ing abad katelu lan kapapat, amarga Wétan duwé budaya urban kang luwih mapan lan sumber daya finansial kang luwih kuwat, saéngga bisa mandhekaké panyerangan nganggo upeti lan nyéwa wadya-wadya bayaran. Theodosius II nguatkaké témbok Konstantinopel, saéngga kutha mau aman saka serangan-serangan; témbok iku ora bisa ditembus nganti taun 1204. Kanggo ngusir wong-wong Hun kang ana ing ngisoré kapemimpinan Attila, Theodosius mènèhi dhèwèké subsidi (jaréné 300 kg (700 lb) emas).[26] Dhèwèké uga njurung pedagang Konstantinopel kang dodolan karo wong Hun lan bangsa liyané.
thumb|300px|Kamaharajan Romawi Timur taun 500 M.
Panerusé, Marcianus, nolak nerusaké mbayar upeti iki. Untungé, Attila wus ngalihaké perhatiané tumuju Kamaharajan Romawi Kulon.[27] Sawisé matiné taun 453, negera Attila ancur lan Konstantinopel mbukak gayutan kang nguntungaké karo wong Hun kang jik ana. Dhèwèké akhiré tempur dadi wadya bayaran ing angkatan bala wadya Romawi Wétan.[28]
Sawusé runtuhé Attila, katentreman bisa dirasakaké ing Romawi Wétan, sawatara Romawi Kulon runtuh (karuntuhané kacatet ing taun 476, wayah jenderal Romawi Jermanik Odoacer nglèngsèraké kaisar Romulus Augustulus).
Kanggo ngrebut manèh Italia, kaisar Zeno mung bisa negosiasi karo Ostrogoth kang wus manggon ing Moesia. Dhèwèké ngirim ratu Ostrogoth Theodoric menyang Italia dadi magister militum per Italiam ("kepala komando kanggo Italia"). Sawusé kasil nglèngsèraké Odoacer ing taun 493, Theodoric nguwasani Italia.[25]
Ing taun 491, Anastasius I dadi kaisar. Dhèwèké ya iku wong reformis energetik lan administrator kang cakap. Anastasius nyempurnakaké sistem koin Konstantinus I kanthi ngatur bobot follis perunggu, koin kang akèh dienggo ing kauripan sabendina.[29] Dhèwèké uga ngubah sistem perpajekan, sarta ngilangaké pajeg chrysargyron kang ora disenengi. Wayah Anastasius séda ing taun 518, jumlah kas nagara kacathet gedhéné 320.000 lbs (145.150 kg) emas.[30]
Panaklukan manèh Romawi Kulon
besut
Yustinianus I, kang munggah singgasana ing taun 527, nglancaraké panaklukan manèh Romawi Kulon.[31] Ing taun 532, putra tani Illyria iku nandatangani prajanjèn damai karo Khosrau I saka Pèrsi. Sanadyan kudu mbayar upeti taunan kang akèh, front wétan Bizantium dadi aman. Ing taun kang padha, Yustinianus slamet saka karusuhan Nika ing Konstantinopel, kang dipungkasi kanthi matiné telung puluh èwu perusuh. Kamenangan iki nguataké posisi Yustinianus.[32] Paus Agapetus I dikirim menyang Konstantinopel karo ratu Ostrogoth Theodahad, nanging wurung tumuju prajanjèn perdamaian karo Yustinianus. Nanging, ora kasil agawé monofisitisme dicela.
Panaklukan manèh Romawi Kulon diwiwiti ing taun 533. Yustinianus ngirim jendralé Belisarius lan 15.000 wadya kanggo ngrebut manèh provinsi Afrika saka suku Vandal kang wus kuwasa saka taun 429.[33] Karajan Vandal kasil ditundhukaké.[32] Sawetara iku, ing Italia Ostrogoth, ratu Athalaric ninggal ing tanggal 2 Oktober 534. Ibuné, Amalasuntha, dikunjara lan dipatèni Theodahad ing pulau Martana. Yustinianus ndelok kanthi kesempatan kanggo nglakokaké intervensi. Ing taun 535, wadya Romawi Wétan dikirim menyang Sisilia. Kamenangan kasil karaih, nanging Ostrogoth nguataké pralawanan dhèwèké. Kamenangan anyar bener-bener kasil ing taun 540, wayah Belisarius ngrebut Ravenna.[34]
Émané, Ostrogoth kasil didakaké manèh ing ngisoré kapemimpinan Totila lan ngrebut Roma ing tanggal 17 Dhésèmber 546. Belisarius ditarik déning Yustinianus wiwit taun 549.[35] Kasim Narses nggantekaké ing pungkasan taun 551 karo nggawa bala wadya 35.000 akèhé. Totila kasil dikalahaké lan mati ing Paperangan Busta Gallorum. Panerusé, Teia, kasil ditaklukaké ing Paperangan Mons Lactarius (Oktober 552). Sakbanjuré iku, suku Goth isih terus nglawan. Suku Franka lan Alamanni uga nglancaraké invasiné. Sanadyan mangkono, perang kanggo nguwasani ujung Italia wus rampung kanthi kamenangan Romawi Wétan.[36]
Ing taun 551, bangsawan Visigoth ing Hispania, Athanagild, njaluk bantuan Yustinianus ing pamberontakan nglawan ratu. Sang kaisar ngirim wadya ing ngisoré pimpinan Liberius. Kamaharajan Romawi Wétan kasil nguasani sapérangan wewengkon ing pasisir Spania nganti mangsa kakuasaan Heraklius.[37]
Sawetara iku, ing wétan, Paperangan Romawi-Pèrsi kadadéan nganti taun 561, wayah Yustinianus lan Khosrau nyetujoni panentreman 50 taun suwéné. Ing panengahan taun 550, Yustinianus wus éntuk kamenangan ing sakabèhing paperangan, kanthi pengecualian ing Balkan, wektu kamaharajan terus diserang déning bangsa Slavia. Ing taun 559, kamaharajan diancem déning Kutrigur lan Sklavinoi. Yustinianus ngundang Belisarius, lan mangkono bebaya wus ilang, sang kaisar ngenggoni kakuasaan dhéwékan. Pawarta upama Yustinianus nguataké armada Donaunya agawe Kutrigur bingung, saéngga dhèwèké sarujuk kanthi traktat kang menèhi dhèwèké subsidi lan ngolèhaké dhèwèké mulih kanthi aman ngléwati kali Donau.[32]
Yustinianus uga misuwur amarga préstasiné ing babagan ukum.[38] Ing taun 529, komisi kang cacahé sepuluh wong kang dikepalani déning Iohannis Orientalis merevisi undang-undang Romawi kuna. Sakabèhing "undang-undang Yustinianus" jaman saiki kaloka kanthi jeneng Corpus Juris Civilis.
Sasuwéné abad kaping 6, budaya Yunani-Romawi isih duwé prabawa kuwat ing Wétan. Filsafat lan budaya Kristen dadi saya wigati lan wiwit ndominasi budaya mbiyen. Himne-himne kang Romanus Melodus nandai pangembangan Liturgi Suci. Aristek-arsitèk lan para tukang makarya abot kanggo ngebaraké gréja anyar Hagia Sophia kang nggantèkaké gréja mbiyèn kang ancur akibat haruhara Nika. Sasuwéné abad kaenam lan kapitu, kamaharajan diguncang déning wabah pes, kang matèni akèh jiwa, sarta ngakibataké kemunduran ékonomi lan lemesé kamaharajan.[39]
Sawisé Yustinianus séda ing taun 565, panggantiné, Yustinus II, nolak mbayar upeti kanggo Pèrsi. Sawetara iku, suku Langobardi nyerbu Italia. Pangganti Yustinus, Tiberius II, mènèhi subsidi menyang suku Avar, sawatara nglancarake serangan tumuju Pèrsi. Subsidi wurung menangaké suku Avar. Dhèwèké ngrebut bètèng Sirmium taun 582, sinambiyan bangsa Slavia wiwit nyeberang kali Donau. Maurice, kang nggantèkaké Tiberius, mèlu cawé-cawé ing paperangan sadulur Pèrsi, sarta manggonaké Khosrau II bali tumuju kakuasaané lan nikahaké putriné karo dhèwèké. Traktat Maurice karo iparé kang anyar nggawa status quo anyar ing wétan, lan ngurangi biaya pertahanan sasuwéné perdamaian iki (yutanan solidi kasil dislametaké kanthi remisi upeti kanggo Pèrsi). Sawisé kamenangané ing front wétan, Maurice bisa ngalihaké perhatiané dateng Balkan, lan [ing taun 602, dhèwèké kasil ngusir suku Avar lan Slavia.[25]
Nyusuté wates
besutDinasti Heraklius
besutSawisé Maurice dipatèni Phocas, Khosrau nyoba naklukaké provinsi Mesopotamia Romawi.[40] Phocas, sawijining pemimpin ora populèr kang dideskripsikaké dumadi "tiran" ing sumber-sumber Romawi Wétan, ya iku target konspirasi-konspirasi senat. Dhèwèké dilèngsèraké ing taun 610 déning Heraklius.[41] Sawisé Heraklius kuwasa, bala wadya Pèrsi terus ndesek nganti lumebu Asia Cilik. Dhèwèké madeki Damaskus lan Yerusalem, sarta mindhahaké Salib Sejati menyang Ctesiphon.[42] Heraklius nglancaraké serangan walesan kanthi ciri perang suci. Bala wadya Romawi Wétan perang kanthi nggawa citra acheiropoietos Kristus dumadi panji militèr.[43] Bala wadya Pèrsi kasil diancuraké ing pertempuran di Ninewe taun 627. Ing taun 629, Heraklius mbalikaké Salib Sejati menyang Yerusalem ing upacara kang agung.[44] Perang iki nyuda kakuwatané Romawi Wétan lan Sassaniyah Pèrsi, sarta nggawé kaloroné ringkih karo serangan Muslim Arab kang lagi bangkit ing mangsa iku.[45] Bala Wadya Arab kasil ngancuraké wadya Romawi Wétan ing Pertempuran Yarmuk taun 636, lan Ctesiphon tiba ing taun 634.[46]
Bala Wadya Arab, kang wus naklukaké Suriah lan Levant, terus nyerang Anatolia, lan antara taun 674 nganti 678 ngepung Konstantinopel. Armada Arab kasil diusir nganggo geni Yunani lan perang senjata sasuwéné telung puluh taun disetujui antara kamaharajan karo Kekhalifahan Umayyah.[47] Serangan marang Anatolia terus kalaksanan lan agawé écepet matiné budaya urban klasik. Panduduk-panduduk akèh kang mbèntèngi manèh wewengkon-wewengkon kang luwih cilik ing njero bètèng kutha lawas, utawa pindhah menyang bètèng-bètèng kang paling cedhak.[48] Agungé Konstantinopel uga nyusut, saka 500.000 penduduk dumadi 40.000-70.000 waé, kang disebabaké amarga Konstantinopel kélangan sumber gandum ing taun 618 wayah Mesir direbut déning Pèrsi (provinsi iki bisa direbut manèh taun 629, nanging akhiré dikuasani déning Arab ing taun 642).[49]
Panarikan wadya ing Balkan kanggo tempur nglawan Pèrsi lan Arab ing wétan wus mbukak lawang kanggo ngambakaké wewengkon bangsa Slavia. Akibaté, kaya ing Anatolia, akèh kutha nyusut dadi pamukiman kabèntèng kang cilik.[50] Pada taun 670-an, bangsa Bulgaria dhidhesek menyang kidul kali Donau karo bangsa Khazar. Wadya Romawi Wétan kang dikirim kanggo mbubaraké pemukiman-pemukiman anyar iki dikalahaké ing taun 680. Konstantinus IV sabanjuré iku nandatangani prajanjèn karo khan Bulgaria Asparukh, lan nagara Bulgaria anyar éntuk kedaulatan saka pérangan suku-suku Slavia kang sadurungé ngakoni kekuasaan Romawi Wétan.[51] Ing taun 687–688, kaisar Yustinianus II mimpin èkspèdhisi nglawan Slavia lan Bulgaria kang cukup kasil.[52]
Kaisar Heraklius pungkasan, Yustinianus II, nyoba ngancuraké kakuwatan aristokrasi prakuthon mawi perpajekan lan panunjukkan "wong njaba" ing kalungguhan-kalungguhan administratif. Dhèwèké dilèngserké ing taun 695, lan golèk perlindungan menyang bangsa Khazar, banjur Bulgaria. Ing taun 705, Yustinianus II bali menyang Konstantinopel bebarengan wadya khan Bulgaria, Tervel. Dhèwèké ngrebut manèh takhta, lan madekaké rezim teror kanggo musuh-musuhé. Yustinianus II dilèsèraké menéh ing taun 711, saéngga paripurna Dinasti Heraklius.[53]
Dinasti Isauria tumeka mangsa Basil I munggah singgasana
besut
Leo III kasil ngusir serangan Muslim taun 718, lan pikantuk kamenangan kanthi bantuan saka khan Bulgaria, Tervel, kang kasil matèni 32.000 prajurit Arab karo tentarané. Panerusé, Konstantinus V, éntuk kamenangan ing Suriah elor, lan nglemesaké kakuwatan Bulgaria.[54]
Ing taun 826, Arab ngrebut Kréta lan nyerang Sisilia, nanging ing 3 September 863, jendral Petronas kasil pikantuk kamenangan gedhé ing pertempuran nglawan Umar al-Aqta, emir Melitene. Ing ngisoré kapemimpinan kaisar Bulgaria Krum, anceman Bulgaria njedhul manèh, nanging ing taun 814, putra Krum, Omortag, rerukun karo Kamaharajan Romawi Wétan.[55][56]
Abad kawolu lan kasanga rempeg karo kontroversi lan perpecahan religius akibat ikonoklasme. Ikon-ikon ora diéntuki karo Leo III lan Konstantinus V, ngakibataké pamberontakan kang dilancarkan déning ikonodul (pandukung ikon) ing sakabèhing kamaharajan. Saka upaya Maharani Irene, Konsili Nicea Kaloro dikempulaké taun 787, lan negesaké upama ikon bisa dihormati nanging ora disembah. Pada taun 813, Leo V ngukuhaké manèh kebijakan ikonoklasme, nanging Maharani Theodora mulihaké pamujan ikon karo bantuan Patriark Methodios ing taun 843.[57] Ikonoklasme ngambakaké jurang kapecahan antarané Wétan lan Kulon, kang saya èlèk ing mangsa skisma Photios, wektu Paus Nikolas I nentang pangangkatan Photios dadi patriark.[58]
Dinasti Makedonia lan Kebangkitan
besutPaperangan nglawan Muslim
besut
Ing taun 867, Romawi Wétan wus agawé stabil posisiné ing wétan lan kulon. Amarga efisiensi ing struktur militèr, kaisar bisa ngrencana perang panaklukan manèh ing wétan.
Prosès panaklukan manèh diwiwiti kanthi kasil kang ora tetep. Kreta kasil ditaklukaké kanggo sawatara (843), nanging sabanjuré wadya Romawi Wétan kalah ing Bosporus, sawatara kaisar ora kuwasa nyegah panaklukan Muslim ing Sisilia (827–902). Kanthi nggunakaké Tunisia dumadi watu lumpatan, wadya Muslim naklukaké Palermo taun 831, Messina taun 842, Enna taun 859, Siracusa taun 878, Catania taun 900, lan bètèng Romawi Wétan pungkasan, Taormina, taun 902.
Kekurangan mau ndang diseimbangaké mawi keberhasilan èkspèdhisi tumuju Damietta ing Mesir (856), dikalahké Emir Melitene (863), pamasthèn kakuasaan kamaharajan ing Dalmatia (867), lan serangan Basil I menyang Efrat (870s). Basil I bisa nangani situasi ing Italia kidul kanthi apik,[59] pramila provinsi mau tetap ing tangané Romawi Wétan sasuwéné 200 taun salajengipun.[60]
Ing taun 904, masalah tumeka ing kamaharajan wayah kaloro kutha iku, Thessalopunika, dijarah déning armada Arab kang dimandhégani déning pengkhianat Romawi Wétan Leo saka Tripoli. Wadya Romawi Wétan males kanthi ngancuraké armada Arab taun 908, sarta njarah kutha Laodicea ing Suriah rong taun sawusé. sandyan piwalesan wus kalaksanan, Romawi Wétan ora bisa nginterfensi Muslim, kang wus ngancuraké wadya kamaharajan ing Kreta taun 911.[61]
Kaanan ing wates karo Arab tetep cair. Varangia, kang nyerang Konstantinopel kanggo kapisané ing taun 860, dadi tantangan anyar. Ing taun 941, dhèwèké njedhul ing pasisir Bosporus pérangan Asia. Wayah iki dhèwèké kasil diancuraké, ndudohaké kuaté kekuwatan militèr Romawi Wétan sawusé taun 907, wektu namung diplomasi kang bisa ngusir panyerang-panyerang mau.
Kaisar Nikephoros II Phokas (kuasané 963–969) lan Yohanes I Tzimiskes (969–976) njembaraké wewengkon kamaharajan nganti Suriah, nundukaké emir-emir ing Irak kulon laut, sarta naklukaké manèh Kreta lan Siprus. Ing papréntahan Yohanes, wadya kamaharajan sempet ngancem Yerusalem.[62] Emirat Aleppo lan tangga-tanggané dadi vassal kamaharajan. Sawusé akèh nglancaraké kampanye militèr, anceman Arab kang pungkasan kanggo Romawi Wétan kasil ditaklukaké wayah Basil II kanthi rikat narik 40.000 wadya jaran kanggo mbébasaké Suriah Romawi. Kanthi surplus sumber daya alam, Basil II ngrencana èkspèdhisi menyang Sisilia kanggo ngrebut saka bangsa Arab. Sawusé matiané taun 1025, èkspèdhisi kalaksanan ing taun 1040-an, lan kasil éntuk sukses ing ngarepé, nanging suksèsé iku sabanjuré seret.
Paperangan nglawan Kamaharajan Bulgaria
besut
Kanggé katrangan langkung jangkep ngenani topik puniki, pirsani Peperangan Romawi Timur-Bulgaria.
Pargumulan suwé karo Takhta Suci kalaksanan; wayah iki diakibataké karo perebutan kakuasaan religius Bulgaria kang lagi dikristenaké. Akibaté, Tsar Simeon I nglancaraké invasi ing taun 894, nanging kasil dimandekaé mawi diplomasi Romawi Wétan, kang njaluk bantuan saka bangsa Honggari. Romawi Wétan akhiré dikalahké ing Pertempuran Bulgarophygon (896) lan diwajibké mbayar upeti marang bangsa Bulgaria. Sabanjuré (912), Simeon kasil meksa Romawi Wétan mènèhi anugrah takhta basileus (kaisar) Bulgaria lan agawé Kaisar Konstantinus VII nikahi salah siji putri Simeon. Wektu pemberontakan ing Konstantinopel nyeretaké upaya iki, Simeon nyerang Trakia lan naklukaké Adrianopel.[63]
Ekspedisi kamaharajan di ngisoré pimpinan Leo Phocas lan Romanos Lekapenos ngalami kekalahan gedhé ing Pertempuran Acheloos (917), lan ing taun saterusé Bulgaria ngleboni lan ngrampok Yunani elor nganti sadawané Korintus. Adrianopel kasil direbut manèh ing taun 923, nanging ing taun 924 wadya Bulgaria ngepung Konstantinopel. Kaanan ing Balkan dadi apik sawusé matiné Simeon taun 927. Ing taun 968, Bulgaria diserbu déning Rus' ing ngisoré pimpinan Sviatoslav I saka Kiev. Telung taun sawisé, Kaisar Yohanes I Tzimiskes kasil ngalahaké bangsa Rus' lan nglebokaké wewengkon Bulgaria wétan menyang kamaharajan.
Perlawanan Bulgaria kadadéan ing mangsa wangsa Cometopuli. Kaisar anyar Basil II (kuwasa 976–1025) ngupaya nundukaké bangsa Bulgaria. Ekspedisi kapisan Basil ngalami kawurungan ing Gerbang Trajanus. Ing taun-taun sawusé, kaisar sibuk karo pemberontakan internal ing Anatolia, sawatara Bulgaria ngambakaké kakuasaan dhèwèké ing Balkan. Perang kalangsungan suwéné mèh rong puluh taun. Kamenangan Romawi Wétan ing Spercheios lan Skopje kasil nglemesaké wadya Bulgaria. Ing kampanye militèr tauné, Basil terus ngurangi jumlah bètèng Bulgaria. Akhiré, ing Pertempuran Kleidion taun 1014, Bulgaria kasil dikalahaké.[64] Wadya Bulgaria ditangkap, lan jaréné 99 saka 100 wadya diwutakaké, sauntara liyané diwènèhi siji mripat kanggo mimpin kanca sabangsané mulih. Wayah Tsar Samuil ndeleng nasib tentarané, dhèwèké mati akibat syok. Ing taun 1018, bètèng Bulgaria pungkasan wus nyerah, lan nagarané dhèwèké dadi péranganing Romawi Wétan. Kamenangan iki ngréstorasi wates Donau, kang ora dikuasani saka mangsa kaisar Heraklius.[63]
Hubungan karo Rus' Kiev
besut- Kanggé katrangan langkung jangkep ngenani topik puniki, pirsani Perang Rus'–Romawi Timur.
Antarané taun 850 nganti 1100, kamaharajan mbina gayutan karo Rus' Kiev. Romawi Wétan ya iku kanca budaya lan pradagangan kanggo Kiev, nanging gayutan antarané dhèwèké ora mesthi guyub. Konflik paling serius antara kaloro nagara ya iku perang 968–971 ing Bulgaria. Serangan-serangan Rus' tumuju kutha-kutha Romawi Wétan ing pasisir Laut Hitam lan Konstantinopel uga kacathet ing sajarah. Sanadyan serangan-serangan mau bisa ditampék, serangan iku katutup kanthi traktat dagang kang nguntungaké Rus'.
Hubungan Rus'-Romawi Wétan dadi apik sawuse nikahé porfirogenita Anna karo Vladimir ingkang Agung. Amarga Kristenisasi uga, gayutan kaloro nagara saya raket. Pendheta, arsitèk, lan artis Romawi Wétan diundang kanggo mbiyantu pagawéan katedral lan gréja ing Rus', saéngga prabawa budaya Romawi Wétan saya amba. Pirang-pirang wadya Rus' dadi wadya bayaran ing angkatan perang Romawi Wétan, lan kang paling kaloka ya iku Penjaga Varangia.
Penjelasan
besut- ↑ Romania (utawi Rhōmanía) inggih punika asma kamaharajan ingkang misuwur[6] ingkang diginakaken boten resmi, ya iku "nagari tiyang Romawi". Istilah punika boten sarujuk ing Rumeni modhèren.
- ↑ "Imperium Graecorum", "Graecia", "Yunastan", dll, asma kulon sanèsipun ingkang diginakaken inggih punika "kamaharajan Konstantinopel" (imperium Constantinopolitanum) lan "kamaharajan Romania" (imperium Romaniae).
Cathetan suku
besut- ↑ Millar 2006, kc. 2, 15; James 2010, kc. 5: "But from the start, there were two major differences between the Roman and Byzantine empires: Byzantium was for much of its life a Greek speaking empire oriented towards Greek, not Latin culture; and it was a Christian empire."
- ↑ Treadgold 1997, kc. 847.
- ↑ Benz 1963, kc. 176.
- ↑ Fox, What, If Anything, Is a Byzantine?
- ↑ University of Chile: Center of Byzantine and Neohellenic Studies 1971, kc. 69.
- ↑ Fossier & Sondheimer 1997, kc. 104.
- ↑ "Nation and Liberty: the Byzantine Example". Dio.sagepub.com. doi:10.1177/039219218303112403. Dibukak ing 2010-08-07.
- ↑ Theodore the Studite. Epistulae, 145, Line 19 ("ή ταπεινή Γραικία") and 458, Line 28 ("έν Αρμενία καί Γραικία").
- ↑ Cinnamus 1976, kc. 240.
- ↑ Ahrweiler & Laiou 1998, kc. 3; Mango 2002, kc. 13.
- ↑ Gabriel 2002, kc. 277.
- ↑ Millar 2006, kc. 2, 15; Ahrweiler & Laiou 1998, kc. vii; Davies 1996, kc. 245; Moravcsik 1970, kc. 11–12; Ostrogorsky 1969, kc. 28, 146; Lapidge, Blair & Keynes 1998, kc. 79; Winnifrith & Murray 1983, kc. 113; Gross 1999, kc. 45; Hidryma Meletōn Chersonēsou tou Haimou 1973, kc. 331.
- ↑ Fouracre & Gerberding 1996, kc. 345: "The Frankish court no longer regarded the Byzantine Empire as holding valid claims to universality; instead it was now termed the 'Empire of the Greeks'."
- ↑ "Hellas, Byzantium". Encyclopaedia The Helios.
- ↑ Tarasov 2004, kc. 121.
- ↑ El-Cheikh 2004, kc. 22.
- ↑ Davis 1990, hal. 260.
- ↑ Wells 1922, Chapter 33.
- ↑ Bury 1923, hal. 1
- ↑ Gibbon (1906), Part II Chapter 14: [1].
- ↑ Gibbon 1906, III, 168 PDF (2.35 MB).
- ↑ Esler 2004, kc. 1081.
- ↑ Eusebius, IV, lxii.
- ↑ Bury 1923, hal. 63.
- ↑ a b c "Byzantine Empire". Encyclopædia Britannica.
- ↑ Nathan, Theodosius II (408–450 AD).
- ↑ Treadgold 1995, kc. 193.
- ↑ Alemany 2000, kc. 207; Treadgold 1997, kc. 184.
- ↑ Grierson 1999, kc. 17.
- ↑ Postan, Miller & Postan 1987, kc. 140.
- ↑ "Byzantine Empire". Encyclopædia Britannica.; Evans, Justinian (AD 527–565).
- ↑ a b c Evans, Justinian (AD 527–565).
- ↑ Gregory 2010, 2E, hal. 145.
- ↑ Bury 1923, 180–216.
- ↑ Bury 1923, 236–258.
- ↑ Bury 1923, 259–281.
- ↑ Bury 1923, 286–288.
- ↑ Vasiliev, The Legislative Work of Justinian and Tribonian.
- ↑ Bray 2004, kc. 19–47; Haldon 1990, kc. 110–111; Treadgold 1997, kc. 196–197.
- ↑ Foss 1975, kc. 722.
- ↑ Haldon 1990, kc. 41; Speck 1984, kc. 178.
- ↑ Haldon 1990, kc. 42–43.
- ↑ Grabar 1984, kc. 37; Cameron 1979, kc. 23.
- ↑ Haldon 1990, kc. 46; Baynes 1912, passim; Speck 1984, kc. 178.
- ↑ Foss 1975, kc. 746–747.
- ↑ Haldon 1990, kc. 50.
- ↑ Haldon 1990, kc. 61–62.
- ↑ Haldon 1990, kc. 102–114.
- ↑ Wickham 2009, kc. 260.
- ↑ Haldon 1990, kc. 43–45, 66, 114–115.
- ↑ Haldon 1990, kc. 66–67.
- ↑ Haldon 1990, kc. 71.
- ↑ Haldon 1990, kc. 70–78, 169–171; Haldon 2004, kc. 216–217; Kountoura-Galake 1996, kc. 62–75.
- ↑ Cameron 2009, kc. 67–68.
- ↑ "Byzantine Empire". Encyclopædia Britannica.; "Hellas, Byzantium". Encyclopaedia The Helios.
- ↑ Treadgold 1997, kc. 432–433.
- ↑ Parry 1996, kc. 11–15.
- ↑ Cameron 2009, kc. 267.
- ↑ Browning 1992, kc. 96.
- ↑ Karlin-Heyer 1967, kc. 24.
- ↑ Browning 1992, kc. 101.
- ↑ Browning 1992, kc. 113.
- ↑ a b Masalah sitiran: Tenger
<ref>ora trep; ora ana tèks tumrap refs kanthi jenengNorwich - ↑ Angold 1997.
Réferénsi
besutSumber primèr
besut- Choniates, Nicetas (1912). "The Sack of Constantinople (1204)". Translations and Reprints from the Original Sources of European History by D.C. Munro (Series 1, Vol 3:1). Philadelphia: University of Pennsylvania Press. kc. 15–16.
- Cinnamus, Ioannes (1976). Deeds of John and Manuel Comnenus. Columbia University Press. ISBN 0231040806.
- Eusebius. Life of Constantine (Book IV). Christian Classics Ethereal Library.
- Geoffrey of Villehardouin (1963). "The Conquest of Constantinople". Chronicles of the Crusades (translated by Margaret R. Shaw). Penguin Classics. ISBN 0140441247.
- Innocentius III (1993). Othmar Hageneder, Christoph Egger, Karl Rudolf, and Andrea Sommerlechner (èd.). Die Register Innocenz' III. 5: 5. Pontifikatsjahr, 1202/1203, Texte. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften: Publikationen des Historischen Instituts beim Österreichischen Kulturinstitut in Rom.
{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: editors list (link) - Innocent III (1995). Othmar Hageneder, John C. Moore Andrea Sommerlechner, Christoph Egger and Herwig Weigl (èd.). Die Register Innocenz' III. 6: 6. Pontifikatsjahr, 1202/1203, Texte. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften: Publikationen des Historischen Instituts beim Österreichischen Kulturinstitut in Rom.
{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: editors list (link) - Komnene, Anna (1928). "Books X-XIII". [[The Alexiad]] (translated by Elizabeth A. S. Dawes). Internet Medieval Sourcebook. Diarsip saka sing asli ing 2020-04-13. Dibukak ing 2016-09-07.
{{cite book}}: URL–wikilink conflict (pitulung) - Procopius (1935). Secret History (translated by H. B. Dewing). Loeb Classical Library.
Sumber sèkundèr
besut- Adena, Louise (2008). "The Enduring Legacy of Byzantium". Clio History Journal. Diarsip saka sing asli ing 2020-04-13. Dibukak ing 2016-09-07.
- Alemany, Agustí (2000). "Byzantine Sources". Sources on the Alans: A Critical Compilation. BRILL. ISBN 9004114424.
- Ahrweiler, Hélène; Laiou, Angeliki E. (1998). "Preface". Studies on the Internal Diaspora of the Byzantine Empire. Dumbarton Oaks. ISBN 0884022471.
- Anastos, Milton V. (1962). "The History of Byzantine Science. Report on the Dumbarton Oaks Symposium of 1961". Dumbarton Oaks Papers. Dumbarton Oaks, Trustees for Harvard University. 16: 409–411. doi:10.2307/1291170. ISSN 0070-7546. JSTOR 10.2307/1291170. Dibukak ing 2007-05-27.
- Angelov, Dimiter G. (February 2001). "The Making of Byzantinism" (PDF): 1–10. Dibukak ing 2007-06-07.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(pitulung) - Angold, Michael (1997). The Byzantine Empire, 1025–1204: A Political History. Longman. ISBN 9780582294684.
- Antonucci, Michael (February 1993). "War by Other Means: The Legacy of Byzantium". History Today. 43 (2): 11–13. ISSN 0018-2753. Diarsip saka asliné ing 2007-12-25. Dibukak ing 2007-05-21.
- Sophocles, Evangelinus Apostolides (1992). Greek Lexicon of the Roman and Byzantine Periods. Georg Olms Verlag. ISBN 3487057654.
- Baynes, Norman H. (1912). "The Restoration of the Cross at Jerusalem". The English Historical Review. 27 (106): 287–299. doi:10.1093/ehr/XXVII.CVI.287. ISSN 0013-8266.
- Baynes, Spencer (1907). "Vlachs". Encyclopædia Britannica: A Standard Work of Reference in Art, Literature, Science, History, Geography, Commerce, Biography, Discovery, and Invention. The Werner Company.
- Beaton, Roderick (1996). The Medieval Greek Romance. Routledge. kc. 10. ISBN 0415120322.
- Beckwith, John (1986). Early Christian and Byzantine Art. Yale University Press. ISBN 0300052960.
- Benz, Ernst (1963). The Eastern Orthodox Church: Its Thought and Life. Aldine Transaction. ISBN 9780202362984. (Excerpts Archived 2012-06-21 at the Wayback Machine.)
- Birkenmeier, John W. (2002). "The Campaigns of Manuel I Komnenos". The Development of the Komnenian Army: 1081–1180. Brill Academic Publishers. ISBN 9004117105.
- Bray, R. S. (2004). "Justinian's Plague". Armies of Pestilence: The Impact of Disease on History. James Clarke & Co. ISBN 022717240X.
- Browning, Robert (1992). The Byzantine Empire. The Catholic University of America Press. ISBN 0813207541.
- Bryce, James (1901). "Roman and British Empires". Studies in History and Jurisprudence. H. Frowde. ISBN 1402190468.
- Brooke, Zachary Nugent (2008). "East and West:1155–1198". A History of Europe, from 911 to 1198. Read Books. ISBN 1443740705.
- Bury, John Bagnall (1923). History of the Later Roman Empire. Macmillan & Co. ISBN 0790545446.
- Bury, John Bagnall; Philotheus (1911). The Imperial Administrative System in the Ninth Century: With a Revised Text of Kletorologion of Philotheos. Pub. for the British academy by H. Frowde.
- "Byzantine Art". Encyclopædia Britannica. 2002.
- "Byzantine Empire". Encyclopædia Britannica. 2002.
- "Byzantine Literature". Catholic Encyclopedia. 1908.
- Campbell, George L. (2000). Compendium of the World's Languages: Abaza to Kurdish. Taylor & Francis. ISBN 0415202965.
- Cameron, Averil (1979). "Images of Authority: Elites and Icons in Late Sixth-century Byzantium". Past and Present. 84: 3. doi:10.1093/past/84.1.3.
- Cameron, Averil (1992). "New Themes and Styles in Greek Literature, 7th and 8th Centuries". Ing Averil Cameron and Lawrence I. Conrad (èd.). The Byzantine and Islamic Early Near East I: Problems in the Literary Source Material. Darwin Press. ISBN 0878500804.
- Cameron, Averil (2000). "The Vandal Conquest and Vandal Rule (A.D. 429–534)". Ing Averil Cameron, Bryan Ward-Perkins and Michael Whitby (èd.). Late Antiquity: Empire and Successors, A.D. 425–600. Cambridge University Press. ISBN 0521325919.
- Cameron, Averil (2009). The Byzantines . Athens: Psychogios Publications. ISBN 978-960-453-529-3.
- Chrysos, Evangelos (1992). "Byzantine Diplomacy, AD 300–800: Means and End". Ing Jonathan Shepard, Simon Franklin (èd.). Byzantine Diplomacy: Papers from the Twenty-Fourth Spring Symposium of Byzantine Studies, Cambridge, March 1990 (Society for the Promotion of Byzant). Variorum. ISBN 0860783383.
- Ciesniewski, Christine (2006). "The Byzantine Achievement". Clio History Journal. Diarsip saka sing asli ing 2020-04-13. Dibukak ing 2016-09-07.
- Cohen, H. Floris (1994). "The Emergence of Early Modern Science". The Scientific Revolution: A Historiographical Inquiry. University of Chicago Press. ISBN 0226112802.
- Davies, Norman (1996). "The Birth of Europe". Europe. Oxford University Press. ISBN 0198201710.
- Day, Gerald W. (June 1977). "Manuel and the Genoese: A Reappraisal of Byzantine Commercial Policy in the Late Twelfth Century". The Journal of Economic History. 37 (2): 289–301. doi:10.1017/S0022050700096947. Dibukak ing 2007-09-22.
- Dennis, George T. (1985). Three Byzantine Military Treatises (Volume 9). Washington D.C.: Dumbarton Oaks, Research Library and Collection.
- Dickson, Paul. "Mathematics Through the Middle Ages (320–1660 AD)". Medieval Mathematics. University of South Ostrali. Diarsip saka sing asli ing 2008-05-13. Dibukak ing 2008-04-01.
- Diehl, Charles. "Manuel I Comnenus (AD 1143–1180)". Byzantium, An Introduction to East Roman Civilization. Myriobiblos — Library. Dibukak ing 2007-05-18.
- El-Cheikh, Nadia Maria (2004). Byzantium Viewed by the Arabs. Harvard CMES. ISBN 0932885306.
- Esler, Philip Francis (2004). "Constantine and the Empire". The Early Christian World. Routledge. ISBN 0415333121.
- Evans, James Allan. "Justinian (AD 527–565)". Online Encyclopedia of Roman Emperors. Dibukak ing 2007-05-19.
- Fenner, Julian. "To What Extent Were Economic Factors to Blame for the Deterioration of the Roman Empire in the Third Century A.D?". The Romans. Diarsip saka sing asli ing 2008-06-18. Dibukak ing 2007-05-25.
- Fomenko, Anatoly T. (2005). History: Fiction or Science?: Chronology, Issue 1. Mithec. ISBN 9782913621053.
- Foss, Clive (1975). "The Persians in Asia Minor and the End of Antiquity". The English Historical Review. 90: 721–747. doi:10.1093/ehr/XC.CCCLVII.721.
- Fossier, Robert; Sondheimer, Janet (1997). The Cambridge Illustrated History of the Middle Ages. Cambridge University Press. ISBN 0521266440.
- Fouracre, Paul; Gerberding, Richard A. (1996). Late Merovingian France: History and Hagiography, 640-720. Manchester University Press ND. ISBN 0719047919.
- Gabriel, Richard A. (2002). The Great Armies of Antiquity. Greenwood Publishing Group. ISBN 0275978095.
- Garland, Lynda (1999). Byzantine Empresses: Women and Power in Byzantium, AD 527–1204. Routledge. ISBN 0415146887.
- Garland, Linda (2006). "Middle Byzantine Family Values and Anna Komnene's Alexiad". Byzantine Women: Varieties of Experience 800–1200. Ashgate Publishing. ISBN 075465737X.
- Gibbon, Edward (1906). J. B. Bury (with an Introduction by W. E. H. Lecky) (èd.). The Decline and Fall of the Roman Empire (Volumes II, III, and IX). New York: Fred de Fau and Co. Diarsip saka sing asli ing 2020-04-13. Dibukak ing 2016-09-07.
- Grabar, André (1984). L'iconoclasme Byzantin: le dossier archéologique. Flammarion. ISBN 2080816349.
- Grierson, Philip (1999). Byzantine Coinage (PDF). Dumbarton Oaks. ISBN 0884022749. Diarsip saka sing asli (PDF) ing 2007-09-27. Dibukak ing 2016-09-07.
- Gross, Feliks (1999). Citizenship and Ethnicity: The Growth and Development of a Democratic Multiethnic Institution. Greenwood Publishing Group. ISBN 0313309329.
- Gutas, Dimitri (1998). Greek Thought, Arabic Culture: The Graeco-Arabic Translation Movement. London: Routledge. ISBN 0415061326.
- Hacikyan, Agop Jack; Basmajian, Gabriel; Franchuk, Edward S.; Ouzounian, Nourhan (2002). The Heritage of Armenian Literature: From the Sixth to the Eighteenth Century. Wayne State University Press. ISBN 0814330231.
- Haldon, John (2002). Byzantium: A History. Tempus. ISBN 140513240X.
- Haldon, John (1990). Byzantium in the Seventh Century: The Transformation of a Culture. Cambridge University Press. ISBN 052131917X.
- Haldon, John (2003). Byzantium at War 600–1453. Taylor & Francis. ISBN 0415968615.
- Haldon, John (2004). "The Fate of the Late Roman Senatorial Elite: Extinction or Transformation?". Ing John Haldon and Lawrence I. Conrad (èd.). The Byzantine and Early Islamic Near East VI: Elites Old and New in the Byzantine and Early Islamic Near East. Darwin Press. ISBN 0878501444.
- Halsall, Paul (2006). "East Asian History Sourcebook: Chinese Accounts of Rome, Byzantium and the Middle East, c. 91 B.C.E. – 1643 C.E." Fordham University. Diarsip saka sing asli ing 2014-09-10. Dibukak ing 2007-04-15.
- Harris, Jonathan (2003). Byzantium and the Crusades. Hambledon and London. ISBN 1852852984.
- Harvey, Alan (2003). Economic Expansion in the Byzantine Empire, 900–1200. Cambridge University Press. ISBN 0521521904.
- "Hellas, Byzantium". Encyclopaedia The Helios . 1952.
- Herrin, Judith (2008). Byzantium: The Surprising Life of a Medieval Empire. Princeton University Press. ISBN 0691131511.
- "Greece during the Byzantine period (c. AD 300–c. 1453), Population and languages, Emerging Greek identity". Encyclopædia Britannica. 2008.
- Hidryma Meletōn Chersonēsou tou Haimou (1973). Balkan Studies: Biannual Publication of the Institute for Balkan Studies, Volume 14. Thessalonikē, Greece: The Institute.
- Hindley, Geoffrey (2004). A Brief History of the Crusades. London: Robinson. ISBN 9781841197661.
- Hooker, Richard. "The Byzantine Empire". Diarsip saka sing asli ing 2007-06-26. Dibukak ing 2007-06-07.
- James, Liz (2010). A Companion to Byzantium. John Wiley and Sons. ISBN 140512654X.
- Jenkins, Romilly (1987). Byzantium: The Imperial Centuries, AD 610–1071 (édhisi ka-Heraclius). University of Toronto Press. ISBN 0802066674.
- Jones, Arnold Hugh Martin (1986). The Later Roman Empire, 284–602: A Social Economic and Administrative Survey. Johns Hopkins University Press. ISBN 0801833531.
- "John II Komnenos". Encyclopædia Britannica. 2002.
- Kaegi, Walter Emil (2003). Heraclius, Emperor of Byzantium. Cambridge. ISBN 0521814596.
- Kaldellis, Anthony (2008). Hellenism in Byzantium: The Transformations of Greek Identity and the Reception of the Classical Tradition. Cambridge University Press. ISBN 0521876885.
- Karlin-Heyer, P. (February 1967). "When Military Affairs Were in Leo's Hands". Tradition. 23: 15–40. JSTOR 27830825.
- Kazhdan, Alexander, èd. (1991). Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford University Press. ISBN 9780195046526.
- Kean, Roger Michael (2006). Forgotten Power: Byzantium: Bulwark of Christianity. Thalamus. ISBN 1902886070.
- King, David A. (March 1991). "Reviews: The Astronomical Works of Gregory Chioniades, Volume I: The Zij al-Ala'i by Gregory Chioniades, David Pingree; An Eleventh-Century Manual of Arabo-Byzantine Astronomy by Alexander Jones". Isis. 82 (1): 116–118. doi:10.1086/355661.
- Kitzinger, Ernst (1976). "Byzantine Art in the Period between Justinian and Iconoclasm". Ing W. E. Kleinbauer (èd.). The Art of Byzantium and the Medieval West: Selected Studies. Indiana University. ISBN 0253310555.
- Kountoura-Galake, Eleonora (1996). The Byzantine Clergy and the Society of "Dark Ages" . Institute of Byzantine Research. ISBN 9789607094469.
- Laiou, Angeliki E. (2002). "Exchange and Trade, Seventh-Twelfth Centuries". Ing Angeliki E. Laiou (èd.). The Economic History of Byzantium (Volume 2) (PDF). Dumbarton Oaks. Diarsip saka sing asli (PDF) ing 2011-06-08. Dibukak ing 2016-09-07.
- Laiou, Angeliki E. (2002). "Writing the Economic History of Byzantium". Ing Angeliki E. Laiou (èd.). The Economic History of Byzantium (Volume 1). Dumbarton Oaks. Diarsip saka sing asli ing 2012-02-18. Dibukak ing 2016-09-07.
- Lapidge, Michael; Blair, John; Keynes, Simon (1998). The Blackwell Encyclopaedia of Anglo-Saxon England. Blackwell Publishing. ISBN 0631224920.
- Louth, Andrew (2005). "The Byzantine Empire in the Seventh Century". Ing Paul Fouracre and Rosamond McKitterick (èd.). The New Cambridge Medieval History (Volume I). Cambridge University Press. ISBN 0521362911.
- Lowe, Steven; Baker, Martin. "The Seljuqs of Rum". Diarsip saka sing asli ing 2007-07-22. Dibukak ing 2007-07-09.
- Madden, Thomas F. (2005). Crusades: The Illustrated History. University of Michigan Press. ISBN 0472031279.
- Magdalino, Paul (2002). "Medieval Constantinople: Built Environment and Urban Development". Ing Angeliki E. Laiou (èd.). The Economic History of Byzantium (Volume 2) (PDF). Dumbarton Oaks. Diarsip saka sing asli (PDF) ing 2010-07-09. Dibukak ing 2016-09-07.
- Magdalino, Paul (2002). The Empire of Manuel I Komnenos, 1143–1180. Cambridge University Press. ISBN 0521526531.
- Mango, Cyril A. (2005). Byzantium: The Empire of the New Rome. Phoenix Press. ISBN 1898800448.
- Mango, Cyril A. (2002). The Oxford History of Byzantium. Oxford University Press. ISBN 0198140983.
- Markham, Paul. "The Battle of Manzikert: Military Disaster or Political Failure?". Diarsip saka sing asli ing 2007-05-13. Dibukak ing 2007-05-19.
- Matschke, Klaus-Peter (2002). "Commerce, Trade, Markets, and Money: Thirteenth-Fifteenth Centuries". Ing Angeliki E. Laiou (èd.). The Economic History of Byzantium (Volume 2) (PDF). Dumbarton Oaks. Diarsip saka sing asli (PDF) ing 2010-07-09. Dibukak ing 2016-09-07.
- McDonnell, Myles Anthony (2006). "Hellenization and Arete: Semantic Borrowing". Roman Manliness: Virtus and the Roman Republic. Cambridge University Press. ISBN 9780521827881.
- Meyendorff, John (1982). The Byzantine Legacy in the Orthodox Church. St Vladimir's Seminary Press. ISBN 0913836907.
- Millar, Fergus (2006). A Greek Roman Empire: Power and Belief under Theodosius II (408–450). University of California Press. ISBN 0520247035.
- Moravcsik, Gyula (1970). Byzantium and the Magyars. Hakkert.
- Mousourakis, George (2003). "The Dominate". The Historical and Institutional Context of Roman Law. Ashgate Publishing. ISBN 0754621146.
- Nathan, Geoffrey S. "Roman Emperors: Theodosius II". Dibukak ing 2007-01-10.
- Neumann, Iver B. (August 2006). "Sublime Diplomacy: Byzantine, Early Modern, Contemporary" (PDF). Millennium: Journal of International Studies. 34 (3): 865–888. ISSN 1569-2981. Diarsip saka sing asli (PDF) ing 2007-06-14. Dibukak ing 2007-05-21.
- Neubecker, Ottfried (1997). Heraldry: Sources, Symbols and Meaning. Time Warner Books UK. ISBN 0316641413.
- Neville, Leonora Alice (2004). "Imperial Administration and Byzantine Political Culture". Authority in Byzantine Provincial Society, 950–1100. Cambridge University Press. ISBN 0521838657.
- Nicol, Donald MacGillivray (1993). The Last Centuries of Byzantium, 1261–1453. Cambridge University Press. ISBN 0521439914.
- Norwich, John Julius (1998). A Short History of Byzantium. Penguin. ISBN 9780140259605.[pranala mati permanèn]
- Obolensky, Dimitri (1994). "The Principles and Methods of Byzantine Diplomacy". Byzantium and the Slavs. St Vladimir's Seminary Press. ISBN 088141008X.
- Ostrogorsky, Georg (1969). History of the Byzantine State. New Brunswick (NJ). ISBN 0813511984.
- Paparrigopoulos, Constantine; Karolidis, Pavlos (1925). History of the Hellenic Nation (Volume Db) . Eleftheroudakis.
- Parry, Kenneth (1996). "Historical Introduction". Depicting the Word: Byzantine Iconophile Thought of the Eighth and Ninth Centuries. Brill Academic Publishers. ISBN 9004105026.
- Postan, Michael Moïssey; Miller, Edward; Postan, Cynthia (1987). The Cambridge Economic History of Europe (Volume 2). Cambridge University Press. ISBN 0521087090.
- Read, Piers Paul (2000). The Templars: The Dramatic History of the Knights Templar, The Most Powerful Military Order of the Crusades. Macmillan. ISBN 0312266588.
- Reinert, Stephen W. (2002). "Fragmentation (1204–1453)". Ing Cyril Mango (èd.). The Oxford History of Byzantium. Oxford University Press. ISBN 0198140983.
- Robins, Robert Henry (1993). The Byzantine Grammarians: Their Place in History. Walter de Gruyter. ISBN 3110135744.
- Runciman, Steven (1982). "The Bogomils". The Medieval Manichee: A Study of the Christian Dualist Heresy. Cambridge University Press. ISBN 0521289262.
- Runciman, Steven (1990). The Fall of Constantinople, 1453. Cambridge University Press. ISBN 0521398320.
- Runciman, Steven (1970). The Last Byzantine Renaissance. Cambridge, England: University Press. ISBN 0521077877.[pranala mati permanèn]
- Ryan, Herbert J. (1993). "The Church in History". The College Student's Introduction to Theology. Liturgical Press. ISBN 0814658415.
{{cite book}}: Unknown parameter|editors=ignored (pitulung) - Saramandru, Nicolae. "Torna, Torna Fratre" (PDF) . Editura Academiei Române. Diarsip saka sing asli (PDF) ing 2007-09-27. Dibukak ing 2007-04-25.
- Sedlar, Jean W. (1994). "Foreign Affairs". East Central Europe in the Middle Ages, 1000–1500. University of Washington Press. ISBN 0295972904.
- Seeck, Otto (1876). Notitia Dignitatum accedunt Notitia Urbis Constantinopolitanae Laterculi Prouinciarum. Berlin, Germany: Apud Weidmannos.
- Seton-Watson, Hugh (1967). "The Church". The Russian Empire, 1801–1917. Oxford University Press. ISBN 0198221525.
- Shahid, Irfan (1972). "The Iranian factor in Byzantium during the reign of Heraclius". Dumbarton Oaks Papers. Dumbarton Oaks, Trustees for Harvard University. 26: 293–320. doi:10.2307/1291324.
- Shopen, Timothy (1987). Languages and Their Status. University of Pennsylvania Press. ISBN 0812212495.
- Speck, Paul (1984). "Ikonoklasmus und die Anfänge der Makedonischen Renaissance". Varia 1 (Poikila Byzantina 4). Rudolf Halbelt. kc. 175–210.
- Stone, Andrew. "John II Komnenos (AD 1118–1143)". Online Encyclopedia of Roman Emperors. Dibukak ing 2007-05-18.
- Stone, Andrew. "Manuel I Komnenos (AD 1143–1180)". Online Encyclopedia of Roman Emperors. Dibukak ing 2007-02-05.
- "Siege of Zara". Encyclopædia Britannica Concise. Diarsip saka sing asli ing 2007-07-06. Dibukak ing 2007-05-18.
- Tarasov, Oleg; Milner-Gulland, R. R. (2004). Icon and Devotion: Sacred Spaces in Imperial Russia. Reaktion Books. ISBN 1861891180.
- Tatakes, Vasileios N.; Moutafakis, Nicholas J. (2003). Byzantine Philosophy. Hackett Publishing. ISBN 0872205630.
- "The Fourth Crusade and the Latin Empire of Constantinople". Encyclopædia Britannica. 2002.
- Treadgold, Warren (1995). "The Army and the State". Byzantium and Its Army, 284–1081. Stanford University Press. ISBN 0804724202.
- Treadgold, Warren (1997). A History of the Byzantine State and Society. Stanford University Press. ISBN 0804726302.
- Treadgold, Warren (1991). The Byzantine Revival, 780–842. Stanford University Press. ISBN 0804718962.
- Troianos, Spyros; Velissaropoulou-Karakosta, Julia (1997). "Byzantine Law". History of Law. Ant. N. Sakkoulas Publishers. ISBN 9602325941.
- University of Chile: Center of Byzantine and Neohellenic Studies (1971). Bizantion Nea Hellas (Issue 2). University Press.
- Vasiliev, Alexander Alexandrovich (1928–1935). "Byzantium and the Crusades". History of the Byzantine Empire. ISBN 0299809250.
- Versteegh, Cornelis H. M. (1977). "The First Contact with Greek Grammar". Greek Elements in Arabic Linguistic Thinking. Leiden: Brill. ISBN 9004048553.
- Watson, Bruce (1993). "Jerusalem 1099". Sieges: A Comparative Study. Praeger/Greenwood. ISBN 0275940349.
- Wells, H. G. (1922). A Short History of the World. New York, New York: Macmillan. ISBN 0064926745.
- Wickham, Chris (2009). The Inheritance of Rome: A History of Europe from 400 to 1000. Viking. ISBN 0670020982.
- Williams, Stephen; Friell, Gerard; Friell, John Gerard Paul (1999). "Jerusalem 1099". The Rome that Did Not Fall: The Survival of the East in the Fifth Century. Routledge. ISBN 0415154030.
- Winnifrith, Tom; Murray, Penelope (1983). Greece Old and New. Macmillan. ISBN 0333278364.
- Wroth, Warwick (1908). Catalogue of the Imperial Byzantine Coins in the British Museum. British Museum Dept. of Coins and Medals. ISBN 1402189540.
Bacaan lanjut
besut- Ahrweiler, Helene (2000). Les Europeens. Paris: Herman.
- Haldon, John (2001). The Byzantine Wars: Battles and Campaigns of the Byzantine Era. Stroud: Tempus Publishing. ISBN 0752417959.
- Hussey, J. M. (1966). The Cambridge Medieval History, Volume IV — The Byzantine Empire Part I, Byzantium and its Neighbors. Cambridge University Press.
- Runciman, Steven (1966). Byzantine Civilisation. Edward Arnold (Publishers). ISBN 1566195748.
- Runciman, Steven (1990). The Emperor Romanus Lecapenus and his Reign. University Press (Cambridge). ISBN 0521061644.
- Toynbee, Arnold J. (1972). Constantine Porphyrogenitus and His World. Oxford University Press. ISBN 019215253X. ISBN 0-19-215253-X.
Pranala njaba
besut| Wikimedia Commons duwé médhia ngenani Kakaisaran Byzantium. |
Studi, sumber, lan bibliografi Byzantium
besut- Adena, L. "The Enduring Legacy of Byzantium Archived 2020-04-13 at the Wayback Machine.", Clio History Journal, 2008.
- Ciesniewski, C. "The Byzantine Achievement Archived 2020-04-13 at the Wayback Machine.", Clio History Journal, 2006.
- Fox, Clinton R. What, If Anything, Is a Byzantine? (Ensiklopedia Kaisar-kaisar Romawi Daring)
- The Cambridge Medieval History (IV) The Eastern Roman Empire (717–1453) Archived 2010-11-27 at the Wayback Machine..
- Halaman studi Bizantium di Dumbarton Oaks. Meliputi pranala ke beberapa tèks elektronik.
- Byzantium: Byzantine Studies on the Internet Archived 2014-10-08 at the Wayback Machine.. Pranala ke berbagai sumber daring.
- Translated Excerpts from Byzantine Sources: The Imperial Centuries, c. 700-1204. Sumber daring.
- De Re Militari. Sumber-sumber untuk sajarah abad pertengahan, meliputi beberapa sumber pertalan mengenai peperangan Bizantium.
- Medieval Sourcebook: Byzantium Archived 2014-08-14 at the Wayback Machine.. Beberapa sumber primer mengenai sajarah Romawi Timur.
- Bibliography on Byzantine Material Culture and Daily Life. Dihost olèh Universitas Wina; dalam bahasa Inggris.
- Constantinople Home Page. Pranala ke tèks, gambar, dan video tentang Bizantium.
- Bizantium di Krimea: Sejarah Politik, Seni, dan Budaya.
- Institute for Byzantine Studies of the Austrian Academy of Sciences
Liyané
besut- De Imperatoribus Romanis. Biografi ilmiah kaisar-kaisar Bizantium.
- Jatuhnya Kekaisaran. Pelajaran Bizantium (2007). (Russian: Гибель империи. Византийский урок) Film yang menjelaskan mengapa Romawi Timur tiba dari sudut pandang pulitik dan ékonomi, difilemkan olèh Gréja Ortodoks Ruslan.
- 12 Penguasa Bizantium Archived 2016-07-18 at the Wayback Machine. olèh Lars Brownworth dari The Stony Brook School; sesorah audio. ulasan NYTimes.
- 18 abad Kekaisaran Romawi oleh Howard Wiseman (Peta-peta Romawi/Bizantium selama keberadaannya)