Pratélan panampa Nobel Fisiologi utawa Kadhokteran

Pangaji-aji Nobel Fisiologi utawi Kadhokteran (Inggris: Nobel Prize in Physiology or Medicine; Swèdhen lan Nurwègen: Nobelpriset i fysiologi eller medicin) punika satunggal saking gangsal Pangaji-aji Nobel ingkang dipunwontenaken saking panyuwunan déning pamanggih lan indhustrialis Swèdhen Alfred Nobel. Bebungah Nobel punika dipunparingaken dhumateng tiyang ingkang paling sregep ngleksanakaken gayutan ingkang asifat internasional, pamadeg owahan perdamaian utawi ngéupados ngurangi utawi ngicalaken paperangan. Pangaji-aji Nobel ing Fisiologi utawi Kadhokteran dipunparingaken kanggé panemu wigatos salebeting babagan kadhokteran lan fisiologi.

Pratélan panampi Nobel Fisiologi utawi Kadhokteran
Dianugerahaké tumrap	Kontribusi misuwur salebetipun fisiologi utawi kadhokteran
Dianugerahaké déning	Akademi Èlmu Pengetahuan Krajan Swèdhen
Negara	Swèdhen
Pisanan dianugerahaké	1901
Situs resmi

Pariwara

Pariwaranipun boten dipunlampahaken ing tanggal tinentu, nanging limrahipun dipunleksanakaken nalika dinten Senin pertengahan Oktober. Pariwaranipun dipunlangsungaken ing gedhong Institut Nobel lan sampun dados prastawa ageng. Bebungahipun piyambak dipunparingaken saben taunipun saben tanggal 10 Dhésèmber, tanggal ing pundi Alfred Nobel tilar donya nalika taun 1896. Saking taun 1905 dumugi taun 1946, upacara panganugerahanipun dipunwontenaken ing Institut Nobel, salajengipun wiwit taun 1947 dipunselenggarakaken ing aula Univèrsitas Oslo, lajeng nalika taun 1990 dipunpindahaken dhumateng balai kutha Oslo.

Ing ngandhap punika pratélan para panampi Bebungah Nobel Fisiologi utawi Kadhokteran wiwit taun 1901:

Taun	Asma	Karya ingkang Dipunparingi Pangaji-aji
1901	Emil Adolf von Behring	panemon terapi serum kanggé perawatan difteri
1902	Ronald Ross	panlitèn ngenani malaria
1903	Niels Ryberg Finsen	panemon parawatan lupus vulgaris
1904	Ivan Petrovich Pavlov	karya ngenani fisiologi sistem pancernan
1905	Robert Koch	panemon jalaran tuberkulosis
1906	Camillo Golgi, Santiago Ramón y Cajal	panlitèn ngenani sistem saraf
1907	Charles Louis Alphonse Laveran	panemon ngenani protozoa ingkang njalari lelara
1908	Ilya Ilyich Mechnikov, Paul Ehrlich	karya ngenani sistem kakebalan
1909	Emil Theodor Kocher	karya ngenani klanjer tiroid
1910	Albrecht Kossel	panlitèn ngenani biologi sèl mliginipun protéin lan asam nukleat
1911	Allvar Gullstrand	panlitèn ngenani pambentukan citra ing lensa mata
1912	Alexis Carrel	karya ing sutura pambuluh getih lan transplantasi
1913	Charles Robert Richet	panemon anafilaksis
1914	Robert Bárány	panlitèn apparatus vestibularis ing kuping njero
1919	Jules Bordet	panemon sistem komplemen ing sistem kakebalan
1920	Schack August Steenberg Krogh	nedahaken bilih ijolaning udara ing paru-paru punika satunggiling difusi biyasa
1922	Archibald Vivian Hill, Otto Fritz Meyerhof	panlitèn dhateng otot, mliginipun ngenani prodhuksi panas lan gandhènganipun kaliyan metabolisme asam laktat lan panggunaan oksigèn
1923	Frederick Grant Banting, John James Richard Macleod	panemon insulin
1924	Willem Einthoven	panemon mekanisme elektrokardiogram (EKG)
1926	Johannes Andreas Grib Fibiger	panerangan Spiroptera carcinoma lan kanker ingkang dipunprabawai kanthi gawéan ing kéwan
1927	Julius Wagner-Jauregg	panyarasan kalumpuhan umum kanthi infeksi déning malaria
1928	Charles Jules Henri Nicolle	karya ing tifus
1929	Christiaan Eijkman, Sir Frederick Gowland Hopkins	panemon manéka vitamin
1930	Karl Landsteiner	nemokaken golongan getih manungsa
1931	Otto Heinrich Warburg	panlitèn ngenani sitokrom ing ambegan selulèr
1932	Sir Charles Scott Sherrington, Edgar Douglas Adrian	karya ngenani fungsi neuron kalebet kasunyatan bilih rangsangan ingkang langkung kiyat njalari frekuensi ingkang langkung inggil dhateng impuls saraf
1933	Thomas Hunt Morgan	panemon peran kromosom kanthi genetis
1934	George Hoyt Whipple, George Richards Minot, William Parry Murphy	panemon terapi ati kanggé anemia
1935	Hans Spemann	penemon punjer pangaturan ing pangembangan awal makluk gesang
1936	Sir Henry Hallett Dale, Otto Loewi	karya ngenani transmisi impuls saraf liwat neurotransmitter
1937	Albert Szent-Györgyi von Nagyrapolt	panggambaran vitamin C lan panemon bilih oksigèn nggabung kaliyan hidrogen ing ambegan selulèr"
1938	Corneille Jean François Heymans	panedahan bilih tekanan getih lan kandhutan oksigèn ing getih dipunukur déning awak lan dipunilèkaken dhateng utek
1939	Gerhard Domagk	panemon protonsil sulfonamida, obat ingkang sepisanan èfèktif nglawan infèksi baktèri
1943	Carl Peter Henrik Dam, Edward Adelbert Doisy	panemon vitamin K lan struktur kimiawinipun
1944	Joseph Erlanger, Herbert Spencer Gasser	panemon manéka serat saraf
1945	Sir Alexander Fleming, Ernst Boris Chain, Sir Howard Walter Florey	panemon penisilin lan fungsinipun dhateng panyarasan lelara infèksi
1946	Hermann Joseph Muller	panemon bilih mutasi saged dipunprabawai déning sinar x
1947	Carl Ferdinand Cori, Gerty Theresa Cori	panemon pripun glikogen dipunéwahi dados glukosa ing badan lan ngenani èfèk hormon hipofisis ing metabolisme karbohidrat
	Bernardo Alberto Houssay	panemon peran hormon saking lobus anterior klanjer pituitaria gadhah prabawa dhumateng metabolisme karbohidrat
1948	Paul Hermann Müller	panemon insektisida DDT
1949	Walter Rudolf Hess	pametaan fungsi utek tengah
	Antonio Caetano De Abreu Freire Egas Moniz	panemon èfèk panyarasan ing lobotomi
1950	Edward Calvin Kendall, Tadeus Reichstein, Philip Showalter Hench	panemon hormon salebeting korteks adrenal, struktur lan fungsinipun
1951	Max Theiler	pangembangan vaksin dhumateng mriyang kuning
1952	Selman Abraham Waksman	panemon streptomisin, antibiotik pisanan ingkang èfèktif nglawan tuberkulosis"
1953	Hans Adolf Krebs	panemon siklus asam sitrat ing ambegan sélulèr
	Fritz Albert Lipmann	panemon lan panlitèn ngenani koenzim A
1954	John Franklin Enders, Thomas Huckle Weller, Frederick Chapman Robbins	panjlasan pripun ngultur virus poliomielitis ing tabung pacobèn"
1955	Axel Hugo Theodor Theorell	panlitèn ngenani enzim lan peranipun, mliginipun enzim oksidase
1956	André Frédéric Cournand, Werner Forssmann, Dickinson W. Richards	panerangan ngenani nglebetaken kateter dhateng jantung lan panlitèn dhateng manéka lelara jantung
1957	Daniel Bovet	panemon obat sintetik kados ta antihistamin ingkang saged nyandhet aksi amina biologis
1958	George Wells Beadle, Edward Lawrie Tatum, Joshua Lederberg	panerangan ngenani langkah-langkah pangontrolan gen individu ing metabolisme
1959	Severo Ochoa, Arthur Kornberg	pendamelan asam nukleat RNA lan DNA
1960	Sir Frank Macfarlane Burnet, Peter Brian Medawar	panemon bilih sistem kakebalan janin saged mbèntenaken kakebalan saking piyambakipun lan sasanèsipun saking piyambakipun
1961	Georg von Békésy	panerangan ngenani koklea kuping
1962	Francis Harry Compton Crick, James Dewey Watson, Maurice Hugh Frederick Wilkins	panemon ing struktur molekuler asam nukleat lan tegsipun kanggé pamindhahan informasi
1963	Sir John Carew Eccles, Alan Lloyd Hodgkin, Andrew Fielding Huxley	panggambaran transmisi èlèktrik saking impuls sadawanipun saraf-saraf
1964	Konrad Bloch, Feodor Lynen	panlitèn ngenani metabolisme asam lemak lan kolesterol
1965	François Jacob, André Lwoff, Jacques Lucien Monod	panemon RNA duta, ribosom, lan gen ingkang ngatur èksprèsi gen sanèsipun
1966	Peyton Rous	panemon bilih virus saged mangaruhi tumor
	Charles B. Huggins	panemon parawatan kanker prostat kanthi hormon
1967	Ragnar Granit, Haldan Keffer Hartline, George Wald	panjlasan ngenani manéka sèl peka-cahya ing mata lan pripun interaksi sèl kasebat kaliyan cahya
1968	Robert W. Holley, Har Gobind Khorana, Marshall W. Nirenberg	panjlasan kodhe genetik lan pripun kodhe mau gadhah peran ing sintesis protéin
1969	Max Ludwig Henning Delbrück, Alfred Hershey, Salvador E. Luria	karya ngenani mekanisme réplikasi lan genetika saking virus
1970	Sir Bernard Katz, Ulf von Euler, Julius Axelrod	karya ngenani neurotransmitter
1971	Earl W. Sutherland, Jr.	panemon peran hormon, mliginipun epinefrin liwat caraka kaping kalih
1972	Gerald M. Edelman, Rodney R. Porter	panemon struktur kimiawi saking antibodi
1973	Karl von Frisch, Konrad Lorenz, Nikolaas Tinbergen	panlitèn dhateng tingkah laku kéwan sosial, mliginipun panjlasan "basa jogetan" tawon lan pripun peksi anem dados gumantung dhateng indhukipun
1974	Albert Claude, Christian de Duve, George E. Palade	panjlasan struktur lan fungsi organel ing sèl
1975	David Baltimore, Renato Dulbecco, Howard Martin Temin	panjlasan pripun virus tumor gadhah peran dhateng matèri genetik ing sèl
1976	Baruch S. Blumberg	panemon virus hepatitis B
	D. Carleton Gajdusek	panjlasan lelara kuru ingkang dipunjalari kanibalisme
1977	Roger Guillemin, Andrew Wiktor Schally	karya ngenani hormon peptida ingkang dipundamel ing utek"
	Rosalyn Yalow	pendamelan métodhe Yalow-Berson kanggé ngukur gunggung hormon peptida migunakaken antibodi
1978	Werner Arber, Daniel Nathans, Hamilton O. Smith	panemon enzim restriksi ingkang wujud instrumen ing biologi molekuler
1979	Allan M. Cormack, Sir Godfrey N. Hounsfield	pangembangan CT-scan
1980	Baruj Benacerraf, Jean Dausset, George D. Snell	panemon gen komplèks histokompatibilitas mayor ingkang ngodhe kapentingan molekul lumah sèl kanggé mbèntenaken sistem kakebalan antawisipun saking piyambaksipun lan sanès saking piyambakipun.
1981	Roger W. Sperry	panlitèn ngenani hemisfer utek
	David H. Hubel, Torsten N. Wiesel	karya ngenani prosès informasi visual ing utek
1982	Sune Bergström, Bengt I. Samuelsson, John R. Vane	panemon prostaglandin
1983	Barbara McClintock	panemon unsur genetik obah utawi transposon ing jagung
1984	Niels K. Jerne, Georges J.F. Köhler, César Milstein	karya ngenani sistem kakebalan lan prodhuksi antibodi monoklonal
1985	Michael S. Brown, Joseph L. Goldstein	panjlasan pangaturan metabolisme kolesterol
1986	Stanley Cohen, Rita Levi-Montalcini	panemon faktor pertumbuhan
1987	Susumu Tonegawa	panemon pripun karagaman ageng ing antibodi dipunwedalaken kanthi genetis
1988	Sir James W. Black, Gertrude B. Elion, George H. Hitchings	panemon prinsip wigatos salebeting farmakologi
1989	J. Michael Bishop, Harold E. Varmus	panemon asal-usul sélulèr saking gen kanker retrovirus
1990	Joseph E. Murray, E. Donnall Thomas	karya ngenani transplantasi organ lan sèl
1991	Erwin Neher, Bert Sakmann	pangembangan tèhnik ingkang nedahaken bilih kanal ion wonten ing membran sèl lan katerangan kakait
1992	Edmond H. Fischer, Edwin G. Krebs	panemon pripun fosforilasi protéin dipun-ginakaken kanggé ngatur prosès biologis
1993	Richard J. Roberts, Phillip A. Sharp	panemon bilih gen ing eukariota sanès wujud benang berlanjut nanging ngandhut intron, lan bilih pamotongan RNA duta kanggé mbisak intron-intron mau saged dipunlampahi kanthi manéka cara, ngasilaken manéka protéin saking sekuens DNA ingkang sami.
1994	Alfred G. Gilman, Martin Rodbell	panemon protéin G lan peranipun dhateng transduksi sinyal sèl
1995	Edward B. Lewis, Christiane Nüsslein-Volhard, Eric F. Wieschaus	panemon bilih gen kalibat ing program pangembangan ing laler woh utawaDrosophila melanogaster
1996	Peter C. Doherty, Rolf M. Zinkernagel	panjlasan pripun molekul kompleks histokompatibilitas mayor dipun-ginakaken déning sèl getih putih kanggé ndhetèksi lan mejahi sèl ingkang kainfèksi virus
1997	Stanley B. Prusiner	panemon prion, partikel protéin ingkang kainfèksi
1998	Robert F. Furchgott, Louis J. Ignarro, Ferid Murad	panemon panengeran dhateng oksida nitrat
1999	Günter Blobel	panemon bilih protéin ingkang nembé dipundamel ngandhut "tag alamat" ingkang ngarahaken protéin mau dhateng papan ingkang pas ing sèl
2000	Arvid Carlsson	pambuktèn bilih dopamin wujud neurotransmitter ingkang saya kirang ing lelara Parkinson
	Paul Greengard	panedahan bilih neurotransmitter gadhah peran ing sèl lan saged ngaktifaken molekul punjer ingkang dipuntepangi minangka DARPP-32
	Eric R. Kandel	panjlasan pripun pangèlingan jangka cendhak lan jangka panjang dipunbentuk ing tingkat molekuler
2001	Leland H. Hartwell, R. Timothy Hunt, Sir Paul M. Nurse	panemon siklin lan kinase gumantung siklin, molekul-molekul punjer ing pangaturan siklus sèl
2002	Sydney Brenner, H. Robert Horvitz, John E. Sulston	karya ing urutan ingkang pas ing pambelahan lan patinipun sèl-sèl cacing Caenorhabditis elegans, lan panerangan prosès patinipun sèl kaprogram, apoptosis
2003	Paul Lauterbur lan Sir Peter Mansfield	panemon pancitran résonansi magnetik
2004	Linda B. Buck lan Richard Axel	panemon réseptor odoran lan organisasi saking sistem penghidu
2005	Barry J. Marshall lan Robin Warren	panemon baktèri Helicobacter pylori lan perané ing gastritis lan lelara ulkus peptik
2006	Andrew Fire lan Craig C. Mello	panemon interferensi DNA, pambungkeman gen mawi RNA roncèn dhobel
2007	Mario Capecchi, Martin Evans, lan Oliver Smithies	kanggé panemonipun salebeting panepangan modhifikasi gen spesifik ing tikus kanthi migunakaken sèl punca
2008	Harald zur Hausen	kanggé panemon virus HPV ingkang njalari kanker serviks
	Françoise Barré-Sinoussi, Luc Montagnier	panemon ingkang wonten kaitanipun kaliyan virus HIV

Pranala njawi

• Situs Resmi Pemenang Nobel
• Pemenang Nobel kanggé Fisiologi lan Kadhokteran